حمام حاج داداش
حمام حاج داداش یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی شهر زنجان است که در بازار قدیمی شهر زنجان و روبروی مسجد میرزایی واقع شده است.
سفره خانه حاج داداش در قلب بازار قدیمی زنجان حدود یکصد سال قبل به عنوان حمام احداث شد. هم اکنون با حفظ بافت حمام و اندکی تغییر و ایجاد تزئینات زیبای سنتی به عنوان سفره خانه برای پذیرایی گردشگران و اهالی شهر استفاده می شود.
از سازنده اصلی این بنا اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی به گفته بعضی از سالخوردگان فردی به نام حاج داداش بانی بنا است و از همان زمان حمام فوق به نام حاج داداش مشهور شد.
زمان احداث سفره خانه سنتی و بنای تاریخی حاج داداش زنجان اوایل دوره قاجار است. این بنای زیبا ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال از دوران صفویه به بعد مرکز داد و ستد و فرهنگ بومی و محلی بوده و مقابل مسجد آیت الله قائمی یکی از مساجد قدیمی و مهم زنجان است.
بنای باشکوه حاج داداش مسافتی حدود ۴۰۰ متر مربع زیربنا در زمینی بالغ بر ۲ هزار و ۵۰۰ متر مربع واقع شده که از سه نقطه می توان به آن رفت و آمد کرد.
این مجموعه تا سال ۶۸ به عنوان حمام مورد استفاده قرار می گرفت سپس به مدت ۱۰ سال بدون استفاده ماند تا اینکه از اردیبهشت ماه سال ۷۷ مرمت و بازسازی آن برای تبدیل به مکانی فرهنگی و خدماتی آغاز و در سال ۷۸ به بهره برداری رسید.
ورودی این بنا در ضلع شمالی رو به مسجد از دو لنگه درب چوبین و ضخامتی حدود سه سانتی متر است. گل میخ های آهنی از تزئینات ماندگار این بنا جلوه خاصی دارد. در ساخت حمام حاج داداش همانند مصالح سایر بناهای تاریخی از آجرهای ۲۰ در ۲۰ استفاده شده است.
سقف بنای حاج داداش در قسمت های مختلف دارای تزئینات گچ کاری است و از دیگر مصالح به کار رفته در ساخت این بنا می توان ملات گچ و آهک، ساروج، سنگ تراورتن و کاشی های فاقد نقش نام برد.
سیستم آب رسانی این بنا از طریق دو یا سه چاه در ضلع شرقی بنا بوسیله دلو از چاه بالا می آمد و در نهایت داخل حوض می ریخت. این بنای تارخی با کاشی هایی به رنگ فیروزه ای، آبی روشن، آبی سیر و زرد تزئین شده است.
فضای بینه، زیباترین بخش این حمام سنتی است که طاق اصلی بر روی چهار ستون سنگی مزین به سر ستون های مکعبی شکل و بدنه مارپیچی (از نوع ستون های ترکیبی) قرار دارد.
گنبد اصلی حمام حاج داداش قدیمی ترین بناهای تاریخی شهر زنجان و تنها حمام ستون سنگی این شهر بر روی چهار ستون سنگی است و این ستون ها در زمان خود توسط هنرمندان همدانی تراشیده شده است.
سفره خانه سنتی حاج داداش نمونه ای از ذوق معماری هنرمندان گذشته را نشان می دهد که با حوصله فراوان این بنای زیبا را خلق کردند. این بنای منحصر به فرد در روزهای پایانی سال و تعطیلات نوروز آماده پذیرایی گردشگران است که با حضورشان به گرمای این سفره خانه بیافزایند.
بنای تاریخی حمام حاج داداش زنجان نشان دهنده آرامش و ذوق هنرمندان ایران چنان فضای مفرح و دلنشینی دارد که انسان را به فکر پیشینیان فرو می برد.
با حضور در فضای گرم و صمیمی این سفره خانه و تماشای معماری بی نظیر آن چنان حس آرامش در انسان به وجود می آید که گویی مدت ها منتظرش بوده است.