حمام سالار سلطانیه
حمامها از گذشته تا به امروز به لحاظ سلامتِ جامعه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بودهاند. سابقه ساخت حمامها در ایران به دوران هخامنشیان میرسد که اوج معماری و تزئینات آن را در دوران صفویان میبینیم. حمام سالار بنایی است متعلق به دوره قاجاریه که در جوار گنبد معروف الجایتو در شهر تاریخی سلطانیه زنجان واقع شده است. بانی حمام سالار شخصی به نام سیف علی خان کلانتری معروف به سالارخان است. ساخت این بنا در اواخر دوره قاجار در سال ۱۲۹۳ ه.ش انجام پذیرفته است.
این بنا شبیه تمام حمامهای ایرانی و شامل عناصر تشکیل دهندهای از قبیل گرمخانه، میان در، سربینه، تون و خزینه است. از قسمتهای مختلف حمام سالار میتوان به گرمخانه، میاندر، سربینه، تون و خزینه اشاره کرد. حمام سالار یکی از چندین حمام برجای مانده در زنجان محسوب میشود که پس از مرمت و بازسازیهای لازم، در حال حاضر به سفرهخانهای سنتی تغییر کاربری داده است. این حمام تاریخی در سال ۱۳۸۱ ه.ش با فضایی در حدود ۵۰۰ متر مربع آماده بهرهبرداری میشود و آمادگی پذیرایی از مهمانان را در فضایی سنتی و دلنشین دارد.
در بازدید از حمام سالار از دیدن گنبد سلطانیه، گنبدی بزرگ و فیروزهای که عنوان بزرگترین گنبد خشتی جهان را از آن خود کرده است و در نزدیکی حمام قرار دارد، غافل نشوید. در سفر به زنجان با خرید سوغات و صنایع دستی همچون چاروق (نوعی پاپوش چرمی دستدوز)، گلیم و جاجیمهای رنگارنگ، چاقوهای دست ساخت و ظروف مسی قسمتی از هنر زنجان را با خود به خانه ببرید تا خاطراتتان برای همیشه ماندگار شود.
این بنا شبیه تمام حمامهای ایرانی و شامل عناصر تشکیل دهندهای از قبیل گرمخانه، میان در، سربینه، تون و خزینه است.
همچنین آغاز فعالیت مرمت بنا در سال ۱۳۷۲ توسط سازمان میراث فرهنگی قزوین آغاز و حمام در این سال از فرزندان و نوادگان سالار خان خریداری و به مالکیت دولت در آمد.
گفتنی است، در سال ۱۳۷۲ در زمان مرمت بنا در معماری حمام تغییراتی به وجود آمد که قسمتی به عنوان سرویس بهداشتی و آشپزخانه به قسمت شمالی آن اضافه شد.
همچنین تغییراتی چند در قسمتهای دیگر مانند سر بینه و هشتی بنا بوجود آمد.
فضاهای اصلی حمام سالار در زمان فعالیت خود شامل ورودی – خزینه و تون بوده است و فضاهای فرعی وابسته به گرمخانه، همچون مبال، گرمخانه و میاندر فضای چاه آب و حوضچه تقسیم سوخت است.