سرای حاج شامی پایین در بازار بزرگ زنجان

کاروانسراها یا همان سراهای بازار بزرگ زنجان از ارزشمندترین عناصر تجاری و معماری این بازار به شمار می‌آید.همان‌طور که در پست‌های قبل اشاره شد سراها غالباً محل استقرار تجارتخانه‌ها بوده‌اند؛و همگی دارای حیاط مرکزی بوده‌اند.در این پست اطلاعاتی در مورد سرای حاج شامی پایین ارائه‌شده است.این اطلاعات در مورد معرفی بنا، محل قرارگیری و معماری و عملکرد فعلی سرای حاج شامی پایین می‌باشد.

سرای حاجی شامی پایین

این سرا دارای پوشش هلالی می باشد و در راسته عبدالعلی بیگ واقع شده است.ورودی آن دالانی است که دو طرف آن حجره های قرار گرفته و دارای درب ورودی بزرگ چوبی و قدیمی است.حجرات دارای اندود گچی با طاق صندوقی هستند و در داخل آنها طاقچه های تعبیه شده است.بعضی از حجرات شکل و صورت قدیمی خود را حفظ کرده اند.نورگیر های جهت روشنایی داخل در وسط طاق أنها تعبیه شده است.در انتهای دالان ورودی بر روی پایه آخرین طاق که جلو آمده است تزییناتی با آجر لعابدار به رنگ آبی و سیاه است.سال ۱۳۳۵ بصورت برجسته با آجر نوشته شده است.

در ضلع جنوبی دالان حیاط و صحن مربع شکلی قرار گرفته که در سه طرف جنوبی و غربی و شمالی دارای ایوان ستوندار است.و در ایوان ضلع شرقی ساختمانی جدید را ساخته اند که به خیابان سعدی متصل می گردد.ستونهای جنوبی و غربی مربع شکل است و ستون ایوان شمالی دارای پایه ای مربع شکل و بدنه و خود ستون استوانه ای است.و طاقی که به آنها متصل می شود هلالی است.سقف خود ایوان تیر چوبی است.و پشت آن حجراتی قرار گرفته اند.حیاط این سرا امروزه محل پارکینگ ماشین ها و تخلیه کالا است.که برای حفظ بنا بایستی از آن جلوگیری شود.امروزه بیشتر حجرات را تغیر داده اند. ایوان ضلع شمالی و قسمت شرقی آن را تخریب کرده اند بطوریکه فقط پایه های بخشی از دیوار آن باقی مانده است و شکسته شدن آن کاملا مشهود و مشخص است.

طبقه دوم کاروانسرا نیاز به بازسازی و مرمت دارد

قسمت شرقی دو طبقه ساخته شده است که برای حفظ بنا بایستی ارتفاع آن را کاهش دهند.بطور کلی در وضعیت اسف باری قرار دارد.قسمت قابل حفاظت و مرمت این بخش دالان ورودی از خیابان سعدی است.ارتفاع این سرا ۵ / ۳۰متر با آجر های به ابعاد۲۰۷۲۰۶۵ سانتی متر با ملاط گچ و خاک است.مالکیت آن در سال ۱۳۳۵ در ورثه اولاد حاج سید اسمعیل مهدیون را شرفی است.(بیو کیانس ۲۵۳۶).امروزه هنوز در مالکیت صاحبان قبلی بوده و فقط بخش های زیادی از آن تخریب شده.و بعنوان انباری و پارکینگ مورد استفاده قرار می گیرد.