موزه باستان شناسی در مقبره پیر­احمد زهرنوش ابهر

این بنا پس از توسعه شهر و احداث خیابانها و معابر جدید، در وسط میدانی کوچک قرار گرفت و پیرامون آن که در گذشته گورستان بود، به عنوان فضای سبز میدان در نظر گرفته شد. در هر صورت بعد از احداث میدان، بنای تاریخی پیر در وسط فضای سبز میدان که با نرده های آهنی محصور شده، قرار گرفت.

 
این بنا در واقع بقایای مجموعه ای است که از دو بخش اصلی متصل و مرتبط با هم تشکیل شده است. بخش اول گنبد خانه ای مرتفع که به دلیل وجود سردابه ای در آن، محل دفن یک یا چند شخصیت مهم بوده و بخش دوم فضاهای غرب و شمال غرب گنبد خانه که به گفته برخی پژوهشگران محل خانقاه و عبادتگاه بوده است. تصاویر باقی مانده بنا پیش از مرمت، نشان می دهد ساختمان گنبد خانه علیرغم آسیب های وارده بر آن، پا بر جا بود. اما بخشی که به عنوان خانقاه معروف است، تا حدود زیادی تخریب شده و به صورت تلی از خاک در پیرامون بنا دیده می شد. نقشه این بخش از بنا پس از کاوش های باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی استان آشکار شده است.

کارکرد بنا:

توجه به نقشه بنای موجود و نگاهی به متون تاریخی نشان می دهد که این مجموعه دارای دو کارکرد متفاوت بوده است. وجود سردابه در داخل گنبد خانه نشانگر استفاده از این بخش به عنوان یک مکان تدفینی است. هر چند به دلیل حفریات غیر مجاز امروزه اثری از قبر یا قبرهای احتمالی باقی نمانده است، اما شکل سردابه در زیر یک گنبد خانه به عنوان یک مکان تدفینی همواره در معماری دوران اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. در متون تاریخی نیز به آرامگاه برخی مشاهیر قرون اولیه و میانی شهر ابهر در نزدیکی شهر به خصوص آرامگاه ابوبکر عبدالله بن طاهر ابهری اشاره شده است. به گفته برخی معتمدین در گذشته بر روی سردابه، در داخل گنبد خانه سنگ قبر هایی وجود داشته که هویت مدفونین را مشخص می کرده است. امروزه بر روی سنگ قبری که توسط برخی پژوهشگران و علاقمندان ابهر تهیه شده نام چهار شخصیت به عنوان مدفونین در این گنبد خانه ذکر شده است. این چهار شخصیت عبارتند از ابوبکر عبدالله بن طاهر ابهری ( ۳۳۰ ه.ق )، ابوبکر محمدین عبدالله بن طاهر طیان ابهری( ۲۸۹-۳۷۵ )، ابوبکر احمد بن حسن ابهری معروف به پیر احمد زهر نوش ( ۸۳۱ )، شیخ شهاب الدین ابهری متوفی در دوره صفوی. هرچند در کتاب تاریخ ابهر نام ۶ شخصیت و در کتاب تاریخچه گنبد و پیر احمد نام ۴ شخصیت ذکر شده است. در میان تمامی اشخاص ذکر شده نام ابوبکر عبدالله بن طاهر دیده می شود. اطلاعات ما در باره بخش الحاقی بنا به دلیل تخریب بیش از حد آن در گذشته و باز سازی آن در دهه های اخیر بسیار ناقص است. برخی متون تاریخی حکایت از وجود مشایخ و صوفیان زیادی در طی قرون اولیه و میانی اسلام در ابهر داشته اند. بنابر این با توجه به این که ابوبکر عبدالله بن طاهر یکی از بزرگان مشایخ صوفیه بوده بسیاری از پژوهشگران معتقدند که بنای الحاقی به گنبد خانه از مراکز عبادتی بوده و به عنوان خانقاه صوفیان استفاده می شده است.

 
از سال ۱۳۹۰ موزه باستانشناسی در این مکان دایر می باشد.
 
اشیاء نمایشی در موزه :
اشیاء موزه در سه بخش تاریخی و اسلامی و سنگ نوشته در معرض نمایش قرار دارند .
 بخش تاریخی :
 در این بخش اشیاء مکشوفه از هیدج ابهر شامل ظروف سفالی ساده، آبریز سفالی، کوزه سفالی، خنجر مفرغی مربوط به عصر آهن و هزاره اول ق م دیده می شود. همچنین انواع، بازوبند مفرغی، حلقه مفرغی و ظروف سفالی دوره اشکانی در ویترین ها دیده می شود .
 دوره اسلامی :
 در این بخش انواع ظروف سفالی از قرن ۴  ه ق تا دوره قاجار در موزه قرار دارد. همچنین اشیاء مکشوفه از سلطانیه شامل پی سوز ساده و بشقابی و ظروف لعابدار نیز در موزه وجود دارد. در این بخش انواع کتب خطی از دوره تیموری تا قاجار با موضوع مذهبی و نجوم، انواع تفنگهای دوره قاجار، انواع سکه های دوره سلجوقی، ایلخانی، صفوی و قاجار و …
در ویترین ها به نمایش گذاشته شده است. همچنین تعدادی از ظروف مسی قلمزنی دوره قاجار ساخت زنجان نیز در ویترین های دوره اسلامی در معرض نمایش است.
بخش سنگ نوشته ها :
تعدادی از سنگ مزارهای مکشوفه از روستای دره سجین ابهر  و روستای فلج خرمدره مربوط به دوره قاجار و یک نمونه سنگ مزار دوره تیموری مکشوفه از صائین قلعه ابهر نیز در این بخش در معرض نمایش است. همچنین اشیاء اهدایی از سوی اهالی ابهر در این بخش دیده می شود.

تلفن:۰۲۴۳۵۲۲۵۵۰۰
ساعت بازدید: ۶ ماهه اول سال ۹ الی ۱۹ وشش ماهه دوم سال ۸ الی ۱۷
تعطیلی: تعطیلات رسمی کشور
بهاء بلیط: ایرانی :۴۰۰۰۰ ریال و خارجی ۵۰۰۰۰۰ ریال