ارگ سلطانیه

شهر سلطانیه یکی از شهر های استان زنجان و شهرستان ابهر می باشد.سلطانیه در ۴۳ کیلومتری زنجان واقع شده است.طبق شواهد موجود شهر سلطانیه در دوره ایلخانیان مغول بنا شده است. سلطانیه یکی از مهمترین مراکز حکومتی مغول ها بوده. در سال ۷۱۰ ق م. کار ساختمانی شهر سلطانیه به پایان رسید. این شهر پس از تبریز بزرگترین شهر و مرکز حکومتی پس از تبریز تبدیل شد. در این شهر بناها و آثار تاریخی بسیاری دیده می شود. مهمترین این بناها و آثار تاریخی گنبد سلطانیه (بزرگترین گنبد آجری جهان) می باشد.ارگ سلطنتی سلطانیه درست در اطراف گنبد سلطانیه ساخته شده است.در این پست به معرفی ارگ سلطنتی سلطانیه پرداخته ایم. همچنین اطلاعاتی در مورد عناصر تشکیل دهنده و نحوه دسترسی به ارگ سلطنتی سلطانیه ارائه شده است.

ارگ سلطنتی سلطانیه

ارگ سلطانیه یا کهن‌دژ در وسط شهر سلطانیه با ابعاد ۴۵۰×۴۵۰ و مساحتی بالغ بر ۱۸ هکتار استقرار یافته است. این محدوده از دو بخش خندق و حصار تشکیل یافته است. حدّفاصل خندق و حصار (حداقل در جبهه جنوبی) ۱۷ متر و پهنای آن ۳۰ تا ۴۰ متر بوده است. در داخل آن حصار و ارگ سلطنتی قرار گرفته است.این عنصر به شکل مستطیل به ابعاد ۳۱۵×۲۹۵ متر از سنگ سبز تراشیده با ۱۶ برج و یک دروازه با زیبایی خاصی اجرا شده است.ارتفاع حصار در حال حاضر به طور متوسط ۴ متر در زیر خاک و منازل مسکونی قرار دارد.این دیوار عظیم در پِی، یک پیش‌آمدگی به عنوان ازاره تزئینی دارد و چهار برج به قطر ۱۷/۵۵ متر در گرداگرد آن شناسایی شده است.

از موثق‌ترین منابعی که در حال حاضر ارتفاع حصار را تعیین می‌کند، طرح سِر رابرت کرپرتر است. وی برج شمال غربی را به ارتفاع ۴۰ فوت و عرض آن را ۱۲ فوت اندازه‌گیری نمود. این قلعه که حدوداً ۱۰ هکتار می‌باشد، آثار ارزشمندی از معماری و شهرسازی دوران مغول را در خود جای داده است. به طوری که متون تاریخی متذکر شده‌اند، این قلعه دارای عناصر شهری گوناگونی بوده است. رشیدی در کتاب جامع ‌التواریخ بیان می‌کند «در اندرون قلعه هر کس از امراء موضعی عمارت کرده بودند…».

عناصر تشکیل دهنده ارگ سلطانیه

جالب‌ترین عنصر شهری ارگ سلطانیه، مجموعه معروف به ابواب البّر است.این مجموعه شامل مدرسه، دارالشفاء، دارالضیافه، دارالسیاده، خانقاه، دارالکتب، بیت القانون، دیوان‌خانه‌ای به نام کریاس، مسجد جامع و بالاخره آرامگاه سلطنتی با موقوفات بسیار که دارای مدیریت خاصی بوده و خواجه رشیدالدین با عنوان نایب‌ التولیه مدیریت مجموعه را در اختیار داشته است.

با توجه به بررسی‌های باستان‌شناسی، مطالعه در متون تاریخی و شواهد عینی، گویای این حقیقت‌اند که شهر سلطانیه در اوایل قرن هشتم هجری قمری یکی از شهرهای بسیار مهم کشور بوده است. پس از مرگ اولجایتو و ابوسعید بهادر که پایه‌های حکومتی مغول فرو ریخت، شهر سلطانیه نیز به دلایل سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و فرهنگی متروک و متلاشی شد. هم‌اکنون قسمت اعظم این شهر تاریخی به عنوان یک دایره‌المعارف معماری، شهرسازی در خاک مدفون شده است.از آثار این شهر عظیم تنها سه بنای تاریخی چلبی اوغلی، بقعه ملاحسن کاشانی و گنبد سلطانیه باقیمانده است.

سایر مکان‌های گردشگری نزدیک ارگ سلطانیه

مدرسه و مقبره سلطان چلبی، بقعه ملا حسن کاشی، قلعه شهر سلطانیه، چمن مشهور سلطانیه و چشمه شاه بلاغی می‌باشد.

مسیر دسترسی به ارگ سلطانیه

برای دیدن ارگ سلطانیه باید به استان زنجان سفر کنید. شهر سلطانیه در ۴۳ کیلومتری زنجان قرار دارد. ارگ سلطانیه نیز در کنار گنبد سلطانیه بنا شده است. گردشگران هر زمان می توانند از این گنبد سلطانیه و ارگ سلطانیه دیدن کنند. البته به جز روزهای تاسوعا، عاشورا و ایام شهادت.