تراش سنگهای قیمتی ونیمه قیمتی

تاریخچه:

قدیمیترین روش تزئین کردن و زیباتر جلوه دادن سنگ های گرانبها، حکاکی اَشکال و حروف بر روی آنها بوده است. تصور می شود برای اولین بار بلورهای جواهر را در هند تراش داده اند. تا حدود اوایل قرن پانزدهم برش و پرداخت نگین های با ارزش فقط محدود به جلای صفحات طبیعی می شد. که حتماً می بایستی شفاف و خوش رنگ باشد و نتیجه کار فقط درخشانتر و بهتر جلوه دادن آن بلور بود. سنگهای غیرشفاف مانند عقیق نیز برش داده شده و با سنگ سمباده برای جلوه بهتر جلا داده می شد. باور عمومی بر این است که تراش سنگهای جواهر در قرن ۱۵ میلادی آغاز و تا حدودی تکمیل و متداول شده است. برای مدت نسبتاً طولانی فنون مربوط به تراش سنگ جزو اسرار بود و عده معدودی از آن اطلاع داشتند.

از قرن ۱۶ میلادی شهر «ایدار اوبرشتاین» در آلمان غربی به مرکز تراش عقیق(Agate) و سایر سنگهای رنگین و گرانبها تبدیل گردید. از اوایل قرن ۲۰ میلادی شهرهای «آمستردام» و «آنتورپ» به عنوان مراکز تراش و فروش برلیان مشهور شدند.

سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی که به آنها گوهر و جواهر نیز گفته می شود، به دسته ای از مواد کانی اطلاق می گردد که بعلت وجود بعضی خواص در آنها، از سایر معدنیها و سنگها، متمایزند. بیشتر گوهرها از مواد متبلور معدنی می باشند. برای اینکه قطعه ای سنگ معدنی مرغوب و گرانبها بوجود آید باید وضع و محیط کاملا مساعد باشد. اغلب زمین شناسان معتقدند که قسمت داخلی مواد مذاب که بتدریج سرد و متبلور می گردد پدیدآورنده سنگهای گوهر می باشد. به گفته دانشمندان این کار در مدت چندین ماه یا هفته هم می تواند صورت بگیرد. الماس معمولاً در اعماق زمین، در جایی که حرارت و فشار فوق العاده زیاد باشد متبلور می گردد. شناخت و استفاده از نگین های رنگین و زیبا و یا به عبارتی از جواهر، قدمت هفت هزار ساله دارد و از میان اولین سنگ های جواهر شناخته شده می توان از عقیق، کوارتز، کهربا، گارنِت، یَشم سبز، یشم، زمرد و فیروزه نام برد. سنگهای قیمتی نشانگر ثروت و تشخص بوده و فرمانروایان از نگین هایی که از این کانی های جواهر ساخته شده بود استفاده می کردند. ارزش و گرانبهایی گوهرها بعلت بعضی خواص، از جمله رنگ، استحکام و زیبایی و درخشندگی است که در آنها وجود دارد. گذشته از اینها کمیابی نیز در مطلوب بودن و بالا بردن بهای آنها بی اثر نیست. سنگهای گرانبها و نیمه قیمتی، یا ساده و بی رنگند یا دارای رنگهای زیبا و خیره کننده می باشند. یک قطعه سنگ گرانبها اگر دارای ترکیبات شیمیایی خالص باشد بی رنگ خواهد بود، مانند الماس، که کربن خالص می باشد. وجود اندکی اکسید در یاقوت، سبب تجزیه و بازتاب نور قرمز می گردد و وجود اکسید کرومیوم، باعث ایجاد رنگ سبز در زمرد و یشم سبز می شود. زوایای تاج یا قسمت بالای یک نگین و همچنین زوایای قاعده آن، که بوسیله تراش ایجاد شده است در کثرت درخشندگی و رنگ و وارنگی تأثیر بسزایی دارد. بنابراین هرچه تناسب تراش سنگ بهتر باشد، زیبایی و جلوه آن بیشتر خواهد بود. سنگهای جواهر روی پایه هایی از طلا یا پلاتین نصب می شده است و هم اکنون نیز به همین ترتیب می باشد و علاوه بر آن روی فلزات دیگری چون نقره و غیره نیز، نصب می شود. در دوره های گذشته سنگ های قیمتی علاوه بر ارزش مادی بیشتر جنبه سِحر و جادو داشته و به عنوان طلسم برای صاحبان جواهرات محسوب می شده اند. همچنین اعتقاد بر این بود که سنگ های قیمتی به عنوان شفادهنده بیماری ها و ناراحتیهای جسمی مؤثر است. اخیراً در بعضی از کشورها نوعی از سنگ های قیمتی را که در معادن استخراج می شوند، به عنوان سمبُل کشور خود برگزیده اند.