حسینه تاریخی کرسف خدابنده
حسینیه کرسف در زمان جهانشاه‌خان و به دستور وی توسط معماری از اهالی شیراز در مکانی که در طول سالها محل نصب علم محرم بود بنا گردیده است.
این حسینیه از معدود حسینیه‌های شمال‌غرب کشور است که با نقشه روباز (حیاط مرکزی) و رواقهای دورتادور آن ساخته شده است. از لحاظ ساختار معماری و نقشه به کار رفته در نوع خود بی‌نظیر است.
علاوه بر حیاط و رواقها دو شبستان در شمال و جنوب ساخته شده بود که امروزه یکی از آنها پابرجاست. مصالح به کار رفته در ساخت این بنای زیبا، آجر و ملاط آهک می‌باشد.
با بررسی حسینیه تاریخی کرسف چنین برمی‌آید که اساس معماری این بنا مانند سایر بناها تابع شیوه، سنت و سبک رایج زمان خود بوده است. این بنا به دستور امیرجهانشاه‌خان افشار و توسط استاد ملاقلی شیرازی که از اهالی شیراز بود به سبک معماری دوره اسلامی و با طراحی دقیق و ظرافتی بی‌نظیر ساخته شده است.
این بنا به شکلی ساخته شده که وسط آن حیاط بزرگی قرار دارد و در اضلاع شش‌گانه آن ایوانهایی شش ضلعی به ارتفاع چهار متر بالاتر از سطح زمین و با طاق‌نماهای آجری زیبایی بنا گردیده است. مصالح به کار رفته در این حسینیه شامل سنگ، آجر، گل و گچ و آهک می‌باشد. در ضلع شمالی و جنوبی این بنای عظیم شبستانهایی قرار دارد که از آنها استفاده‌های مختلفی می‌شده است. این حسینیه با انگیزه مذهبی و بیشتر برای اجرای برنامه تعزیه‌خوانی ساخته شده است.
بام این بنا مسطح و با شیب کم ساخته شده است و تمام در و پنجره‌ها و تورفتگیهای دیوارهای حیاط و اتاقها با سقف هلالی ساخته شده‌اند.
در آجرکاری نمای بیرونی ایوانها و طاق‌نماها اشکال هندسی وکنگره‌های منظم بسیار زیبایی به کار رفته و نکته قابل توجه در این بنا این است که تمام اضلاع آن در قرینه هم قرار گرفته‌اند به نحوی که اشکال هندسی و طاق‌نماهای ضلع‌شمالی با جنوبی و ضلع‌شرقی با غربی قرینه هم هستند.
در سردرب ورودی این بنا طرحی شبیه طاس‌کلاه (کلا‌ه‌خود) که جنگ‌آوران در دوره اسلامی برسر خود می‌گذاشتند ساخته شده که حکایت از مذهبی بودن این بنا دارد. احداث چنین بنایی با حیاط باز مرکزی سابقه طولانی در معماری ایران دارد و نمونه آن را می‌توان در کاخ اشکانی آشور ملاحظه کرد. در ادوار اسلامی نیز از پلان چنین بناهایی برای بنیاد بناهای مذهبی و غیرمذهبی مانند مدارس، مساجد و کاروانسراها استفاده می‌شد.
در جنوب‌شرقی بنا درب ورودی آقایان و در ضلع جنوب‌غربی آن درب مختص بانوان تعبیه شده است. دیوارهای ضخیم پشت این حسینیه به بیش از هشت متر می‌رسد که بالای پشت‌بام نیز به اندازه یک‌متر جان‌پناه برای آن درست شده است و از پشت‌بام هم برای تماشای مراسم استفاده می‌شود. در خاتمه باید گفت حسینیه تاریخی کرسف یکی از زیباترین بناهای معماری ایرانی بوده و معرف ذوق هنری و اسلامی و مهارت معماران آن هم‌چون ملاقلی شیرازی است. این بنا علاوه بر ارزش هنری از دیدگاه مسائل اجتماعی و مذهبی نیز حائز اهمیت فراوان بوده و همه ساله بازدید کنندگان فراوانی را در ماههای محرم و صفر به خود جلب می کند.
