سرای ناصری زنجان (اوزون دالان)
سرای ناصری زنجان (اوزون دالان) در راسته‌بازار بالا قرارگرفته است. در ضلع شرقی آن سرای حاج ابراهیم و در ضلع غربی، سرای بهجت قرار دارد. سرای مذکور دارای سه درب ورودی که یک درب آن راسته‌بازار بالا و دو درب دیگر آن به کوچه حاج ابراهیم باز می‌شود؛ و به سرای دالان دراز معروف است. در این پست سعی بر آن شده تا توضیحات مختصری در مورد سرای ناصری (اوزون دالان) زنجان ارائه شود. این توضیحات در مورد معماری و تاریخچه ساخت و همچنین نوع مالکیت آن ارائه‌شده است.
طبق اظهارات کسبه سرا، تاریخی که در سر در این بنا وجود دارد مربوط به زمان ساخت این سرا نیست.بلکه در این سال (۱۳۴۵ هجری قمری) این سرا مرمت و بازسازی‌شده اما این سرا در سال ۱۳۲۱ هجری قمری ساخته‌شده است.این سرا به‌منظور مرکز تجارت و مبادله کالا بناشده و از همان سال‌های اولیه ساخت تاکنون محل تجارت باقی‌مانده است.
توضیح در مورد فضای و مالکیت سرای ناصری زنجان (اوزون دالان)
سرای ناصری زنجان (اوزون دالان) به مساحت ۳۰۰۰ مترمربع و با داشتن ۲ حیاط و یک دالان در ۲ طبقه همکف و زیرزمین بنا گردیده است. در قسمت میانی این سرا یک آب‌انبار وجود دارد. این بنا نیز با توجه به تاریخ و نحوه ساخت و مقایسه آن با سراها و بناهای هم‌دوره در دوران قاجاریه ساخته‌شده است. سرای ناصریه دارای ۵۷ حجره و مغازه می‌باشد. سرای ناصری را می‌توان در ردیف بناهای پیشینه‌ی تاریخی هم‌زمان با مجموعه تاریخی بازار دانست. بر این اساس این بنا را می‌توان به‌راحتی به زمان قاجار نسبت داد.
مجموعه تاریخی اکثریت قریب به‌اتفاق بازارهای کشور متناسب با فعال بودن آن‌ها. در عرصه اقتصادی محلی و منطقه‌ای مورد بی‌مهری و دخالت‌های بی‌مورد و غیراصولی قرارگرفته است. همین امر باعث شده تا تغییراتی در فیزیک و کالبد بنا انجام بگیرد.
به‌طورکلی اکثریت قریب به‌اتفاق مغازه‌ها، حجرات و انبارهای موجود در بازار استیجاری و یا وقفی است.
سرای ناصری هم از جریان کلی مالکیت در بازار تبعیت می‌کنند. سرای ناصری به لحاظ کاربری یکی از کاروانسراهای فعال اقتصادی است. تخصص این قسمت در خریدوفروش قالی افشار هست و مشتری بیشتر آن‌ها در شهرهای بن و فرانکفورت در آلمان می‌باشد. این سرا توسط بخش خصوصی اداره می‌شود.
مصالح به‌کاربرده شده در سرای ناصری زنجان (اوزون دالان)
جنس مصالح ساختمانی مورداستفاده در بناهای قاجار و به‌تبع آن در سرای ناصری نامناسب است.
به‌طوری‌که آجرهای بکار گرفته‌شده در حرارت و دمای لازم پخته نشده است. درنتیجه چسبندگی اجزای تشکیل‌دهنده آجر ضعیف و کم بوده و سبب اکسیدِ شدن آجر در سطوح مختلف بناشده است. جذب آب و رطوبت سبب آسیب‌پذیر بودن ضلع شمالی آن است؛ و در اثر تأثیر نور آفتاب در زمستان‌های سرد و یخبندان در شبانه خود سبب انجماد آب موجود در بافت‌ها سبب فروریختن بخش‌های از آن شده است. به‌عبارت‌دیگر مواد چسبنده ملاط‌ها شالوده‌ها (آهک) کمتر از حد متعارف (کمتر از نسبتاً به ۵) مصرف‌شده به همین دلیل موجب گسیختگی اجزای تشکیل‌دهنده پایه‌ها، تویزه ها و شالوده شده است.
