سرای گلشن واقع دربازار زنجان
به شهر زنجان خوش آمدید. بازار زنجان بزرگترین بازار سرپوشیده ایران است.تاریخ ساخت این مجموعه بازار به زمان قاجار بازمی گردد.سرای های بسیاری درحین ساخت و بعد از ساخت بازار زنجان صورت گرفته است.در این پست به معرفی سرای گلشن در بازار بزرگ زنجان پرداخته ایم. سرای گلشن در بازار پایین قرار دارد. اما قبل از معرفی سرای گلشن ابتدا تعریفی از سراهای بازار های سنتی شده، سپس نام سرا ها و کاوانسراهای بازار بزرگ زنجان آورده شده است.
تعریفی از سراها و کاروانسراها
سراها همانند پاساژهای امروزی بر ظرفیت تجاری راسته‌ها می‌افزایند.این مکان‌ها درگذشته کسب‌وکار تخصصی انجام می‌دادند.البته امروزه برخی از این سراها و کاروانسراها نیز به کارهای تخصصی مانند خریدوفروش فرش، پارچه و… مشغول بوده‌اند. درگذشته توسعه بازار اصلی یک شهر هم در جهت طول و محور راسته‌ها و هم به‌صورت تعدادی سرا در پشت راست اصلی و گاه در کنار گذرگاه فرعی صورت می‌گرفت.سرا به‌طورکلی شامل یک حیاط میانی است.که حجره‌های به‌هم‌پیوسته گرد آن را فراگرفته‌اند.تفاوت سراها بیشتر در شکل زمین، تعداد طبقات و نوع ایران و رواق و راهروهاست.در داخل و اطراف بازار بزرگ زنجان حدوداً ۲۰ سرا و کاروانسرا وجود دارد.که در سایت هوراتور تک‌تک آن‌ها معرفی‌شده‌اند.
سرای گلشن
این سرا در جبهه جنوبی راسته بازار پایین زنجان قرار گرفته است.در ضلع غربی آن مسجد میرزایی قائمی و در ضلع شمالی آن سرای ملک قرار دارد.سرای گلشن، مقابل سرای ملک واقع‌شده و دارای معماری ایرانی زیبا و حجره‌های هم‌شکل و یکسان است.که در بعد طاق بندی و آجرکاری و رواق‌ها از سراهای زیبای بازار زنجان محسوب می‌شود. سرای گلشن دارای سه درب ورودی که دو درب آن به راسته‌بازار پایین و درب دیگر آن به خیابان ضیایی باز می‌شود.به‌طورکلی این سرا دارای چهار دالان اصلی است که سه دالان آن به بازار منتهی می‌شود.
از این سه دالان، دو دالان آن با درب به بازار متصل بوده ولی دالان سوم به بازار باز نمی‌شود.دالان چهارم با درب بزرگی به خیابان پشت بازار که به‌موازات راسته‌بازار پایین امتداد دارد، متصل است.کف این سرا سنگ‌فرش بوده و حجره‌ها به فاصله یک پله از کف فاصله‌دارند.عمده حجره‌داران در این سرا به شغل فرش‌فروشی مشغول می‌باشند.
تاریخچه سرای گلشن
طبق اظهارات کسبه سرا و تاریخی که در سر دریکی از دالان‌ها درج‌شده است این بنا بیش از ۱۵۰ سال پیش به دست حاج خداوردی قائمی که از مالکین و تجار شهر زنجان بوده، ساخته‌شده.و در سال ۱۳۴۵ هجری قمری بازسازی و مرمت گردیده است.این سرا نیز به‌منظور مرکز تجارت فرش بناشده و از همان سال‌های اولیه ساخت تاکنون محل تجارت باقی‌مانده است.سرای گلشن به مساحت بیش از ۲۵۰۰ مترمربع و با داشتن یک حیاط و دو دالان بنا گردیده است.و در قسمت شرقی حیاط دارای زیرزمین می‌باشد.این بنا نیز با توجه به تاریخ و نحوه ساخت و مقایسه آن با سراها و بناهای هم‌دوره در دوران قاجاریه ساخته‌شده است.سرای مذکور دارای ۹۵ حجره و مغازه می‌باشد.
نام سراها و کاروانسراهای مهم بازار زنجان
در این قسمت مهمترین سراهای این بخش نام برده می شود. ۱-سرای حاج علی قلی. ۲-سرای حاج کربلایی علی. ۳-سرای ناصریه، ۴-سرای بهجت. ۵-سرای مشهدی علی. ۶-سرای حاج شعبان ۷-سرای حاج شامی بالا و ۸-سرای حاج شامی پایین ۹-سرای دخان. ۱۰-سرای گیلک.۱۱-سرای روغنی. ۱۲-سرای شاپوری. ۱۳-سرای تیرچیلر (انگورانی). ۱۴٫-یوسفعلی پناهی. بحرینی ۱۵٫-سرای قجر رضا از سراها و کاوانسراهای مهم بازار بزرگ زنجان می باشند.