غار کتله خور در استان زنجان

به استان زنجان و شهرستان خدابنده خوش آمدید. ایران غارهای زیادی را در خود جای داده که تعدادی از آن ها نه تنها در ایران بلکه در جهان خاص و منحصربفردهستند. استان زنجان دارای طبیعتی بسیار بکر و زیباست. یکی از جاذبه های طبیعی استان زنجان که در شهرستان خدابنده قرار گرفته غار کتله خور است. در این پست به معرفی غار کتله خور در استان زنجان پرداخته ایم. اطلاعاتی در مورد  اکتشاف، نوع غار، آدرس و … ارائه شده است. در این غارها شگفتی های طبیعی زیادی را کشف می کنید: از قندیل های زیبا و باشکوه گرفته تا فسیل های چند میلیون ساله. غار کتله خور یکی از غارهای دینی ایران به شمار می رود.

غار کتله خور

غار کتله خور  غاری باشکوه و زیبا در دل کوه های منطقه خدابنده است ، غاری زیبا، با قندیل های بی نظیر و رویایی که چشم هر بیننده ای را خیره می کند.غار کتله‌خور، غاری است خشکی -آبی است. غار کتله خور دارای دهلیزهای زیاد در چندین قسمت است که تنها بخشی از دهلیز طیفه همکف برای بازدید عموم باز است. و  دسترسی به سایر قسمتها با استفاده از تجهیرات غارنوردی ممکن است. در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده‌است. غار کتله‌خور ازلحاظ کیفیت بلورها و قندیل‌ها، زیبایی و تعدد طبقات اولین غار آهکی جهان شناخته شده‌است.

غار کتله‌خور غاری است آهکی که در برخی نقاط آن گِل رُس و خاک‌های حاوی اکسیدآهن قابل مشاهده است. این غار ازنظر سنی تقریباً هم‌سن غار علیصدر همدان است؛ البته این دو غار از دو جهت با هم تفاوت دارند؛ یکی اینکه غار علیصدر همدان غاری است کاملاً آبی، حال آنکه غار کتله‌خور زنجان غاری است تقریباً خشکی. دوم اینکه آهک‌های غار کتله‌خور نسبت به آهک‌های غار علیصدر بسیار خالص‌تر هستند که این خود عاملی است جهت زیباتر شدن غار، چراکه خالص بودن آهک‌ها موجب شفافیت آنها و درنتیجه عبور نور از قندیل‌ها می‌شود. 

زمان کشف غار کتله‌خور به دوران ژوراسیک مربوط است. .(یعنی بیش از ۱۲۰ میلیون سال قبل).  این غار در مراحل اولیه تشکیل خود غاری آبی بوده‌است که دراثر انحلال آبی گاهی اوقات توده‌های عظیمی از سنگ‌ها از توده اصلی جدا شده‌اند. تشکیل طبقات متعدد این غار باعث شده‌است که آب به طبقات زیرین نفوذ کرده و عملاً غار تبدیل به غاری خشکی گردد. از دیگر ویژگی‌های بارز این غار می‌توان وجود قندیل‌های زیبا و شفاف آهکی و استالاکتیت‌های گُل‌کلمی را نام برد.

چشمه های آبی در غار کتله خور

وجود چشمه‌های آب بسیار زلال در اطراف این غار و حفره‌های متعدد طبیعی هم از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این غار است. علاوه بر تمامی این مسائل در غار کتله‌خور همان طور که پیشتر آمد می‌توان تجمع‌های متفاوتی مشاهده کرد که یکی از این تجمع‌های زیبا و جالب‌توجه استالاگمیت‌هایی است که بسیار شبیه عروس و داماد هستند و به همین اسم نامگذاری شده‌اند.

اکتشاف غار کتله خور در استان زنجان

نخستین بار در بهار سال ۱۳۳۱ خورشیدی گروهی از سرشناس ترین کوهنوردان ایران از اعضای باشگاه “نیرو راستی” اقدام به کشف و بازدید غار کتله خور کردند. یکی از اعضای زنجانی گروه نامبرده به نام سید اسدالله جمالی اقدام به ثبت رسمی غار کرد. از آن پس غار کتله خور به عنوان پدیده شگرف طبیعی مورد توجه علاقه‌مندان غارنوردی قرار گرفته است.

ساختمان غار کتله خور در استان زنجان

ساختمان در زیر کوه کتله خور قرار گرفته و از پایین دست دهانه آن رود شور که از شعبات فرعی قزل‌اوزن است جاری است. غار در منطقه مستطیل شکلی به ابعاد ۲۰۰۰×۱۵۰۰ متر به‌وجود آمده‌است. در محل یادشده عملکرد هوازدگی مکانیکی و نیروهای درونی به کمک یکدیگر تعدادی ترک یا گسل متقاطع را در محدوده داخلی این فضا به وجود آورده و به دلیل فراهم شدن سایر شرایط، فرایند غارزایی شروع شده‌است. دهانه غار در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و اختلاف ارتفاع آن با ارتفاع چشمه‌ای که آبهای فرورو حاصل از ریزش جوی غار را خارج می‌کند و به رود شور می‌ریزد، ۵۰ متر است.

ورودی غار یک دهلیز ۴۰۰۰ متری بوده با سقفی کوتاه و فاقد غار سنگ و چند دهلیز فرعی، پس از دهلیز فرعی یک دالان وسیع ۹۵۰ متری با سربالایی‌هایی به ارتفاع ۲ متر و گودال‌های خشک قرار دارد که با دو شاخه ۵۰ متری ادامه پیدا می‌کند و پس از عبور از یک سربالایی به تالار وسیعی پوشیده از چکنده و چکیده و ستون می‌رسد. در داخل تالار کوچک بلورین، که به تالار ستون‌ها چسبیده چاهی به عمق ۸ متر قرار دارد که احتمالاً محل خروج آب‌های فرورو سازنده غار است.

قسمتهای مختلف غار کتله خور در استان زنجان

همانطور که اشاره شده این غار به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده‌است. بخش ورزشی آن که تنها مورد استفاده غارنوردان و صخره‌نوردان قرار می‌گیرد، حدود ۴ کیلومتر است که البته هنوز انتهای آن کشف نشده‌است. بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته می‌شود این مسیر تنها ۳/۱ کل غار است. بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار دارد. قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد. البته این دالان هیچگونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن به صورت مصنوعی کنده شده اما خود دالان تماماً طبیعی بوده‌است.

دیدنی های غار کتله خور

این غار دارای بخش‌های متنوعی است. در دهلیز فرعی یک دالان بزرگ ۹۵۰ متری را می بینید که در آن بعد از عبور از سربالایی دو متری به تالاری بزرگ می رسید که ستون ها، چکنده ها و چکیده های زیادی دارد. در این غار تجمع های مختلف آهکی وجود دارد که شباهت زیادی به اشیای مختلف دارند.

آن ها  بر اساس همین شباهت نامگذاری شده اند و بخش های مختلفی را برای غار به وجود آورد اند برای همین غار از بخش های مختلفی مثل میدان شیر خوابیده، میدان بیستون، میدان چهل‌ ستون، میدان پنج ‌شیر، پای فیل، تالار عروس، تونل قندیلی، اتاق عقد، عروس و داماد ، میدان شمع تشکیل شده که دیدن نقش و نگارهای آن ها و تماشای اینکه تا چه حد به اشیای اطرافمان شباهت دارند مطمئنا جالب است.

از جالب ترین بخش های این غار که همیشه گردشگران زیادی را در اطراف آن در حال تماشا می بینید بخش عروس و داماد است که استالاگمیت ‌های آن شباهت زیادی به عروس و داماد دارند.

دلیل نامگذاری

شاید بپرسید چرا نام این غار کتله خور است؟ در تعدادی از مناطقی که در غرب ایران هستند. به کوه هایی که ارتفاع کمی دارند.کتله می گویند و از آنجایی که خورشید از پشت این کوه طلوع می کند. به آن کتله خور گفته می شود. دلیل دیگری هم ممکن است برای این نامگذاری وجود داشته باشد.و آن این است که در زبان ترکی کتله به معنی پستی و بلندی و خور به معنی آسان است.و منظور از نامگذاری غار به این نام این است که پستی و بلندی های این غار راحت و دنج است.

نکات مهم در مور غار کتله خور

یک نکته جالب توجه در رابطه با غار کتله‌خور این است که شواهد و بررسی‌های انجام شده مؤید این موضوع است که این غار در نهایت به غار علیصدر در همدان متصل می‌شود. همچنین یکی دیگر از عجایب و زیبایی‌های این غار تعدد طبقات آن است که اینگونه غارها در جهان بسیار کم‌نظیر هستند. گمان می‌رود که این غار دارای ۷ طبقه باشد که البته تاکنون تنها ۳ طبقه آن کشف شده است.

تغییراتی که در طی زمان در غار کتله خور اتفاق افتاده

این غار درطول ۱۲۰ میلیون سالی که از عمرش می‌گذرد دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده‌است که برخی طبیعی و برخی هم مصنوعی بوده‌است. از تغییرات طبیعی این غار می‌توان شکستگی‌های حاصل از زمین‌لرزه‌ها، گسل‌خوردگی‌ها، لغزش‌ها و ریزش‌ها را نام برد.

اقامت در کتله خور

مجموعه تفریحی غار کتله‌خور دارای سوئیت تک خوابه و دو خوابه است.که با داشتن امکاناتی نظیر حمام، سرویس بهداشتی، پارکینگ مناسب، رستوران و فروشگاه، کافی شاپ، آلاچیق، پمپ بنزین و جایگاه CNG در طول مسیر. محیط مناسبی را جهت اسکان شبانه گردشگران فراهم کرده است. مجاورت در کنار غار. دسترسی به کوه جهت کوهنوردی و استفاده از محیط غار کتله خور از سایر مزایای این اقامتگاه ها است.که می‌تواند تجربه اقامتی دلپذیر را برای گردشگران فراهم نماید.

آدرس

غار کتله خور در استان زنجان قرار دارد. این غار یکی از جاذبه های طبیعی این استان محسوب می شود.  که برای بازدید از آن باید راهی جاده زنجان به خدابنده شوید و به ۱۵۵ کیلومتری جنوب زنجان بروید.  در جنوب شهر کوچک گرماب  این غار باشکوه را در زیر کوه کتله خور پیدا می کنید.

استان زنجان دارای جاذبه های گردشگری و تاریخی بسیاری است. گنبد تاریخی سلطانیه بزرگترین گنبد آجری جهان در این استان و در شهر سلطانیه قرار دارد. شهر زنجان از قدیمی‌ترین شهرهای ایران هست.بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین بازارسرپوشیده ایران. در دل این شهر تاریخی جای گرفته. مسجد جامع زنجان (مسجد سید) و مسجد چهل ستون و مسجد سید فتح‌الله زنجان نیز در نزدیکی این سرا قرار دارد. در این شهر اماکن دیدنی تاریخی و گردشگری دیگری نیز وجود دارد. همانند رختشوی‌خانه زنجان. حمام‌های قدیمی. مساجد قدیمی، کاروانسراها همانند کاروانسرای ملک، سرای حاج علی قلی وموزه مردان نمکی وغیره.