قلعه تپه خالصه خرمدره
مهمترین سایت شناخته شده شهر خرم دره ، تپه ی خالصه است که در جنوب شهر و به فاصله ۱ کیلومتری آن و در میان باغات زیبا و تاکستانهای وسیع با چشم اندازی سحر انگیز واقع شده، این تپه در بخش سطحی آن در برگیرنده داده های تاریخی ارزشمندی از پیشینه استقرار و مدنیت ساکنین قدیم این شهر است .
در نتیجه کاوشهای باستان شناختی که در تابستان سال ۱۳۸۸ انجام گردید اطلاعات مهمی از سابقه سکونت اقوام بشری در حاشیه رودخانه کبیر به دست آمد .
داده های باستان شناختی حکایت از تعلق این تپه به دوره پیش از تاریخ و هزاره ششم ق . م دارد به نحوی که پلان معماری بدست آمده بیانگر سکونت اقوام ساکن به صورت استقرار دائم در دوره روستا نشینی بوده و خانه ها با خشت ، ملات گل و چینه ساخته شده انداز دیگر داده های این تپه باستانی ابزار های سنگی و ظروف سفالی می باشد . وجود دانه های گیاهی نیز بیانگر حاصلخیزی و اشتغال ساکنین این تپه به کشاورزی از گذشته دور تاکنون بوده و استقرار آن را به اثبات می رسانند .بنا بر اظهار سرپرست کاوش ، در این تپه برخی دانه های گیاهی به دست آمده که کمتر در محوطه های باستانی شناخته شده است . از جمله نخود تک لپه ای و نیز اطلاعات ارزشمند زمین شناختی ، تدفین در این محوطه باستانی در یک نمونه داخل خمره سفالی گزارش شده و مهمترین مسئله شناخت و کشف کوزه سفالگری در این تپه بنا به اظهار سرپرست هیئت کاوش است .، که بیانگر تولید و پخت سفال و خودکفایی ساکنین این تپه پیش از تاریخی می باشد . در حقیقت تپه خالصه خرمدره را می توان از معدود مراکز شناخته شده پیش از تاریخ در ایران محسوب نمود که می تواند اطلاعات مهمی در خصوص پیش از تاریخ شمال غرب فلات ایران ارائه نماید .
