مسجد شیخ علی لطف الله زنجان
مسجد شیخ علی لطف الله زنجان
مسجد شیخ علی لطف الله زنجان ازجمله مساجدی است که در مجموعه بازار شهر زنجان. (بازار پایین که در بافت قدیمی و تاریخی شهر زنجان) قرارگرفته است. طبق وقف نامه مسجد شیخعلی لطف الله زنجان که به‌عنوان تنها سند مکتوب برجای‌مانده. به این بنا به سال ۱۳۱۶ هجری قمری. وسط حاج شیخ علی خلف و مرحوم حاج محمدجعفر زنجانی ساخته‌شده است. این مسجد مانند اکثر مساجد شهر زنجان از نوع مساجد با سبک و سیاق چهل‌ستونی بوده؛ که در گذشته سقف مسطح آن بر روی ستون‌های چوبی استوار است. همچنین از سطح معبر عمومی بالاتر قرارگرفته است.
در ضلع شمالی آن آب‌انبار مسجد شیخعلی لطف الله زنجان قرار دارد؛ که به دلیل استفاده صنف مسگران. از آن به آب‌انبار مسگران پایین معروف است. نکته‌ای در خلال متن وقف نامه مرحوم حاج شیخ علی می‌توان فهمید.این مسئله است که آب‌انبار نام‌برده شده. هم به وصیت بانی مسجد هم‌زمان و به همراه آن ساخته‌شده است. نخستین تعمیر و مرمت مسجد توسط حاج لطف اله انجام‌گرفته که تاریخ و زمان آن بر ما روشن نیست.
شاخصه های تزیینات مسجد شیخ علی لطف الله زنجان
مسجد شیخ علی لطف الله زنجان در نمای بیرونی دارای تزئینات بدیع آجرکاری به سبک قاجاری است.
دراین دوران تزئینات آجری مهری و قالبی وتراش‌دار با تلفیق کاشی انجام می‌گرفته است.
همچنین وجود ستون‌های گلدانی شکل که محنصرا مشخصه تزئینی این دوره است.
نکته جالب اینکه دراکثر ابنیه و آثار تاریخی برجای‌مانده. درسته شهر زنجان که متعلق به دوره قاجار است.
این فن‌های تزئینی اعمال و اجراشده است. بر روی پیشانی بنا کتیبه‌ای به خط ثلث به رنگ سفید بر روی زمینه لاجوردی وجود دارد؛ که سوره مبارکه کافرون و کوثر بر روی آن نقش شده است.
تزئینات در نمای داخلی این مسجد محدود می‌شود. به پوشش گچ کاری شده و قاب‌هایی که با روش آجرچینی به‌صورت بسیار مبتدی. در نمای ضلع شرقی صحن شبستان وجود دارد؛ که در داخل دو عدد از این قاب‌ها به ترتیب تاریخ ۱۳۱۵ و ذکر مقدس یا ابا عبدا… نقش بسته است.
تاریخ احتمالی ساخت مسجد شیخ علی لطف الله زنجان
تاریخ احتمالی ساخت مسجد شیخ علی لطف الله زنجان گنگ ونارسااست. احتمال دارد که این تاریخ بیانگر زمان ساخت مسجد شیخ علی لطف الله زنجان بوده باشد. همچنین برروی بدنه شمالی دیوار ذکر یا الله و یا علی دیده می‌شود. این مسجد بیش از یک‌صد سال قدمت دارد؛ و به اسامی مختلفی خوانده می‌شود که عبارت است.
۱- مسجد حاج شیخ علی به نام بانی آن.
۲- مسجد حاج لطف اله.
۳-مسجد مسگران پایین به دلیل استفاده صنعتگران مسگر از آب‌انبار مسجد.
منابع استفاده‌شده در کتاب. (مجموعه بازار بزرگ زنجان): وقف نامه مرحوم حاج شیخ علی خلف مرحوم حاج محمدجعفر زنجانی. تنظیم محرم‌الحرام سنه ۱۳۱۷ هجری قمری تعمیر و مرمت این مسجد توسط حاج لطف‌الله انجام‌شده است. مسجد شیخ علی در نمای بیرونی دارای تزئینات بدیع آجرکاری به سبک قاجاری است. در این دوران تزئینات آجری در نمای خارجی است. در داخل این مسجدکتیبه‌ای وجود دارد؛ که روی آن سوره کوثر کافرون به خط ثلث نوشته‌شده؛ و در بدنه شمالی دیوار این مسجد ذکر یا الله نوشته‌شده است.