پل و قلعه قشلاق

با توجه به شناسائی سفال های سطح الارضی قدمت آن به دوره اشکانی بر می گردد . از ویژگی های منحصر به فرد این اثر می توان گفت که این قلعه تنها محوطه بزرگ اشکانی شناخته شده در استان زنجان است که از آن می توان به عنوان یک قلعه شهر یاد کرد .

 توصیف محوطه :

قلعه قشلاقی بقایای یک محوطه بزرگ و قدیمی است که بر فراز بلندی طبیعی قرار گرفته است این محوطه از سمت شرق با شیب بسیار تند ( پرتگاه ) به جاده خاکی ایمیر منتهی میشود

از جنوب و جنوب غرب با شیب تندی به رودخانه قزل اوزن می رسد . از سمت شمال با شیب تند به زمینهاو تپه ماهورهایی منتهی است که در ادامه به جاده اسفالت ماهنشان – دندی می رسند و از سمت غرب و شمال غرب نیز به مزارع و تپه ماهورهای روستای قره باتلاق ختم می شود . قسمتهای تحتانی این محوطه از شرق و جنوب به صورت صخره ای است ( کروکی : ۵۹ ) و طی سالیان اخیر از معادن سنگ آن بهره برداری به عمل آمده است ( تصویر : ۸۳-۸۴ ) در منتهی الیه جنوب محوطه در قسمت پایین و در ساحل قزل اوزن پل قلعه قشلاقی قرار دارد .

سطح محوطه از پستی و بلندیهای زیادی تشکیل شده و بخشهایی از ان زیر کشت محصولات دیم قرار دارد . قسمتهایی از این محوطه برگ دارای استحکامات تدافعی است . بدین صورت که بخشهایی از آن که قابل دسترسی بوده و هیچ مانع یا سد طبیعی نداشته توسط ساکنان شهر با ساخت و سازهای دفاعی تجهیزشده است از جمله بخشهایی از شمال و شمال غرب محوطه که دارای دو برج و احتمالاً بارو می -باشند . (تصویر ۸۵-۸۶) برجها با مصالح لاشه سنگ و ملاط آهکی ساخته شده اند یکی از برجها با سنگهای منظمی نما کاری شده است . داخل همین برج بر اثر کاوش نیز غیره مجاز آثار ساخت و ساز عظیمی از خشت دیده می شود . ابعاد خشتها   cm ۱۵ *۳۸*۳۸ است( تصویر : ۸۷) علاوه بربخش شمالی شهر قسمتهایی از جنوب محوطه نیز با مصالح لاشه سنگ و به صورت خشکه چین دارای تجهیزات تدافعی است.برسطح محوطه مقادیر زیادی سفال و لاشه سنگ مشاهده می شود.(تصویر:۸۸  )

 در برخی از نقاط آثار معماری و ساخت و سازهای سنگی که بر اثر کا وش غیره مجاز بیرون آمده اند قابل مشاهده است . احتمالاً این مکان بعنوان یک محوطه استقراری دائمی ( شهر ) مورد استفاده قرار گرفته است . امروزه این محوطه بدون کاربری خاصی در زمین های روستای قره قشلاق قرار دارد.

آثار تخریب و دستکاریهای انسانی

بخشهای زیادی از سطح محوطه در نقاط مختلف مورد کاوش غیر مجاز قرار گرفته است .

سفال : قطعات سفال به صورت پراکنده در تمام نقاط سطح محوطه قابل مشاهده است . نمونه های جمع آوری شده را از لحاظ ویژگیها و مشخصات می توان به چند دسته مشخص طبقه بندی نمود . به طور کلی سفالهای محوطه در ۴ گروه سفالهای معمولی کلینیکی و منقوش و لعابدار دیده می شوند . سفالهای ساده معمولی که بیشترین میزان سفالهای سطح محوطه و نمونه های جمع آوری شده را تشکیل می دهد . با خمیر ه های نخودی ، قرمز و خاکستری قهوه ای و نارنجی ساخته شده اند .   اغلب آنها   چرخ سازنده و ماده چسباننده بیشتر سفالهای معدنی است . بر بدنه تعدادی از این سفالها تزئینات کنده کاری شده و بر جسته دیده می شود . سفالهای معمولی با فرمهای متنوعی ساخته شده اند . حدود ۷ قطعه سفال کلینیکی از سطح محفظه جمع آوری گردید . همه سفالها ظریف هستند و تزیین خاصی ندارند اما در میان سفالهای محوطه قطعاتی از سفاهای لعابدار نیز وجود دارد . این سفالها فیروزه ای تا آ بی و سبز است و لعاب آنها اغلب مات و تا اندازه ای پوسیده می باشند . در میان نمونه های جمع آوری شده چند قطعه سفال منقوش نیز یافت شده یک نمونه از این سفالها دارای تزئیناتی به رنگ قرمز و سیاه بر زمینه نخودی است . نمونه دیگر خمیره سبز روشن دارد با تزئینات قهوه ابی تیره آراسته شده است.

 قدمت :سلوکی – اشکانی