کاروانسرای نیک پی استان زنجان (کاروانسرای شاه عباسی)
در یک سفر طولانی که روزها طول خواهد کشید. شاید هیچ‌چیز به‌اندازه داشتن محل‌های اسکان و استراحت در بین مسیر اهمیت نداشته باشد. اماکنی که امنیت را برای مسافر ایجاد کند تا مسافرین مجدداً باروحیه و توانایی مناسب به مسیر خود ادامه دهد. به جرات می‌توان گفت که وجود یک سرپناه در میان مسیر برای استراحت و تجدیدقوای جسمی برای ادامه مسیر از آب و غذا مهم‌تر است. درگذشته که وسایل نقلیه مکانیکی وجود نداشت و مردم آن زمان با چهارپایان سفر می‌کردند. پیمودن مسیرها از شهری به شهر دیگر چندین روز یا حتی هفته‌ها و ماه‌ها و رفتن از کشوری به کشور دیگر و جهانگردی سال‌ها طول می‌کشید. در این پست سعی شده تا اطلاعاتی در مورد معماری، محل قرارگیری و تاریخچه کوتاهی از کاروانسرای نیک‌پی استان زنجان (کاروانسرای شاه‌عباسی) بیان شود.
کاروانسرای نیک پی استان زنجان (کاروانسرای شاه عباسی) سر پناهی برای مسافرین
هتل و مسافرخانه‌های آن زمان همان کاروانسراها بودند که مسافران بین‌راهی را در خود پناه می‌دادند. تا خستگی راه از جسم و تن مسافرین آن زمان بزدایند. در زمان‌های قدیم در هر گوشه و کنار از شهرهای ایران کاروانسراهایی برای همین منظور ساخته‌شده‌اند. شهر زنجان هم از این قضیه مستثنا نبوده و کاروانسرای نیک‌پی زنگان قدیم یکی از این کاروانسراهاست؛ که مسافران بین‌راهی را در خود پناه می‌داده است. این مکان روزگاری برای خود هتلی بوده که حتی جهانگردان خارجی آن زمان را میزبانی کرده است. کاروانسرای نیک‌پی یکی از چهار کاروانسرای معروف زنجان است.
تاریخچه کاروانسرای نیک پی استان زنجان (کاروانسرای شاه عباسی)
این کاروانسرا دارای قدمت ۵۵۰ ساله می‌باشد. کاروانسرا در زمان شاه‌عباس دوم در مسیر یکی از راه‌های مهم بازرگانی فلات ایران ساخته‌شده است. کاروانسرای عباسی نیک‌پی استان زنجان روزگاری محل گذر و استراحت کاروان‌های نظامی و تجاری و… بوده است. این کاروانسرا ازنظر جغرافیایی در نقطه مهمی قرار داشته. اکثر تجار آن زمان برای گذر از ایران و رسیدن به مقصد خود می‌بایست این مسیر را طی می‌کردند. بر اساس نوشته‌های قدیمی این کاروانسرا دارای شهرت جهانی بوده است. حتی اکثر جهانگردانی که از مسیر زنجان گذر داشته‌اند از کاروانسرای نیک‌پی در خاطرات سفر خود یادکرده‌اند. اکثر جهانگردان جاده ابریشم که از زنجان دیدار داشته‌اند در این کاروانسرا اقامت کرده‌اند. همین موضوع نشان‌دهنده اهمیت و عظمت و شهرت کاروانسرای نیک‌پی بوده است.
معماری کاروانسرای نیک پی استان زنجان (کاروانسرای شاه عباسی)
با توجه به آثار به‌جای مانده از این کاروانسرا ساختار چهارگوشی داشته است. ازلحاظ هندسی صحن و میان سرای کاروان نیک‌پی هشت‌ضلعی بوده. این هشت‌ضلعی به شکل نامنظم ساخته‌شده است. سبک این کاروانسرا چهار ایوانی می‌باشد. دورتادور آن حجره‌هایی ساخته‌شده است. فضاها و راه‌های ارتباطی در گوشه هر ضلع از صحن میانسرا برای دسترسی به اصطبل ها، انبارها و سایر فضاهای خدماتی دیده می‌شود. ورودی کاروانسرای نیک‌پی در ضلع شرقی این بنا تعبیه‌شده است. حجره‌های نگهبانان در دو طرف آن به‌صورت قرینه بناشده.
طاق‌ها و قوس‌ها در کاروانسرای نیک‌پی به‌صورت ضربی می‌باشد؛ و نوع معماری و عنصر قرینه‌سازی به بهترین شکل ممکن، طبق الگوی رایج در معماری سنتی فلات ایران رعایت شده است. در کل می‌توان از تزئینات این بنا به طاقچه‌هایی با قوس هلالی. طاق‌نماهایی با قوس جناقی و قاب‌بندی‌هایی با آجرچینی ساده و به‌صورت یکنواخت در سطوح داخلی اشاره کرد. با توجه به سبک و آرایش معماری و همچنین تزئینات به‌کاررفته در کاروانسرای نیک‌پی زنجان. می‌توان به این نتیجه رسید که این بنای تاریخی یک بنای عام‌المنفعه بوده است؛ که در دوران صفویه احداث‌شده است.
آدرس کاروانسرای نیک پی استان زنجان (کاروانسرای شاه عباسی)
کاروانسرای نیک‌پی استان زنجان (کاروانسرای شاه‌عباسی) در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر زنجان قرارگرفته. که از زنجان می توانیم وارد اتوبان زنجان-تبریز شویم بعد از طی حدودا ۳۸ کیلومتر به سه راهی نیک پی برسیم. یا از جاده قدیم زنجان-تبریز به سمت نیک پی حرکت کنیم.این کاروانسرا در ۲۵۰ متری جنوب نیک‌پی واقع‌شده است.
روستاهای نزدیک به کاروانسرای نیک پی استان زنجان (کاروانسرای شاه عباسی)
دو روستای قاهران و قره چریان از شمال شرق، روستای دولاناب از شمال غرب، روستای دره لیک از غرب، روستاهای باغلوجه آقا و اسفناج و کزبر از جنوب با شهر نیک‌پی همسایگی دارند. این شهر ازلحاظ سابقه باستانی و تاریخی یکی از باسابقه‌ترین مناطق زنجان می‌باشد. این منطقه دارای باغ‌ها، دره‌ها و مناطق طبیعی و گردشگری فراوانی می‌باشد.
سخنی با مسئولین محترم استان زنجان
بنای تاریخی و باستانی در اکثر کشورها و جوامع پیشرفته به‌عنوان یک سرمایه ملی محسوب می‌شود. در استان زنجان نیز جاذبه‌های تاریخی بسیاری وجود دارد. وجود این آثار تاریخی افتخاری است که پیشینیان ما از خود به‌جای گذاشته‌اند. متأسفانه عدم رسیدگی مسئولین به این‌گونه آثار تاریخی موجب تخریب و از بین رفتن این آثار شده است. کاروانسرای نیک‌پی مستثنا از این قضیه نیست. در صورت مرمت و تبلیغات صحیح این بنای تاریخی می‌توان ازلحاظ اقتصادی و اجتماعی بهره‌برداری‌های مناسبی انجام داد. در این صورت شهر نیک‌پی شاهد پیشرفت چشمگیری ازلحاظ جذب گردشگر و نهایتاً اقتصادی بهتر خواهد بود. این کاروانسرای قدیمی هرساله شاهد توریست‌های خارجی بوده است؛ و این در حالی است که هیچ‌گونه تبلیغات مؤثری در جهت معرفی این اثر تاریخی از طرف مسئولین صورت نگرفته است.
پس چرا مسئولین محترم استان زنجان فکری به حال معرفی جاذبه‌های گردشگری گمنام این استان نمی‌کنند؟
