غار کتله خور
غار کتله خور یک غار ترکیبی خشکی و آبی به حساب میآید که در شهرستان «خدابنده» استان زنجان واقع شده است. برخی بر این باورند که وجه تسمیه غار کتله خور به مفهوم واژه «کَتله» معروف است که به معنی کوه کم ارتفاع است و از آنجا که خورشید از پشت آن طلوع میکند، به کتله خور یا کتله خورشید مشهور شده است.
نخستین اکتشافات غار کتله خور به سال ۱۳۳۱ خورشیدی باز میگردد. یعنی زمانی که تیمی متشکل از کوهنوردانی در قالب اعضای باشگاه «نیرو راستی» برای نخستین بار دست به پیمایش در غار زدند. درنهایت یکی از اعضای باشگاه که اصالتاً اهل زنجان بود، این غار را به طور رسمی ثبت کرد و پس از آن این غار تبدیل به یکی از مقاصد گردشگری طبیعی استان شد.
با ورود به غار با فضایی ۴ هزار متری روبرو میشویم که سقف آن کوتاه است و از پس یک دهلیز، دالانی به وسعت ۹۵۰ متر قرار دارد که بعد از آن تالارهای اصلی غار با چکیدهها و چکندههای مشهورش به چشم میآید.
غار کتله خور از سه بخش تشکیل شده است که یکی از آنها مورد بازدید عموم قرار میگیرد. این بخش طولی حدود ۲ کیلومتر دارد و تنها یک سوم از مساحت کل غار را تشکیل میدهد. با این که از بهره‌برداری اولیه این غار چیزی حدود ۱۵ سال می‌گذرد، هنوز هم دسترسی به تمامی بخش‌های آن امکانپذیر نیست و عملیات کاوش همچنان ادامه دارد.
یکی دیگر از بخش‌ها سالنی طبیعی است که از آن برای برگزاری مراسمها و جشنوارههای گوناگون استفاده میشود. سومین بخش غار بخش مورد استفاده ورزشکاران، غارنوردان و صخرهنوردان است که حدود ۴ کیلومتر طول دارد و هنوز تا انتهای آن کشف نشده است.
بررسیهای باستانشناسان و زمینشناسان نشان میدهد غار کتله خور غاری هفت طبقه است و از طبقه زیرین با غار علیصدر ارتباط دارد البته ناگفته نماند که تاکنون تنها ۳ طبقه از این غار کشف شده است.
حدود هفتصد متر از غار، که در ابتدای آن قرار دارد، دارای قطری ۷۰ سانتیمتری است. به طوری که کاشفان اولیه غار این مسیر را سینه‌خیز طی کرده و مسیر خود را علامت گذاری کرده بودند. ۱۰۰ متر ابتدای غار محل زندگی انسان‌های نخستین بوده است که ۸۰ اسکلت انسانی که از آن جا پیدا شده، صحتی بر این مدعاست. این اسکلتها را همچنان می‌توان در همین محل دید.
از جمله تالارهای بخش قابل بازدید غار، می‌توان به «میدان شیر خوابیده»، «میدان بیستون»، «میدان چهل‌ستون»، «سه‌راهی کوهی»، «میدان پنج‌شیر»، «تالار عروس»، «تونل قندیلی»، «اتاق عقد»، «پای فیل»، «شتر باجهاز»، «عروس و داماد»، «میدان شمع»، «دو جادوگر»، «نخل سوخته» و «میدان مریم مقدس» اشاره کرد که بیشتر آنها به دلیل تشابه فرم سنگهای آن با پدیدههای گوناگون است.
تمامی این بخش‌ها حاصل تجمع تودههای مختلف آهکی است که از پس سالیان سال به این شکل درآمدهاند. همچنین از ویژگی‌های منحصربه فرد این غار می‌توان به وجود ستون‌های آهکی بزرگ اشاره کرد که حاصل به هم پیوستن چکیدهها و چکندههای آهکی هستند که نقش ستون را نیز برای ساختار غار ایفا میکنند
برای رسیدن به غار کتله خور در استان زنجان که در شهرستان خدابنده و در ۸۰ کیلومتری جنوب قیدار واقع شده است، باید مسافتی حدود ۱۲۰ کیلومتر را از شهر ابهر به سمت «گرماب» و غا کتله خور را در پیش گرفت.
کمتر