نود سال با «الدرسکی» ؛ تاریخچه جالب ورود برق به زنجان! + عکس

انرژی برق یکی از حیاتی ترین نیازهای بشر امروزی و در واقع این انرژی جریان زندگی و اصلی ترین و ضروری ترین عامل زیر بنایی در ایجاد راهبرد و توسعه صنایع و یکی از زیر ساخت های حیاتی یک کشور است. صنعت برق طوری با زندگی مردم عجین شده که نه تنها تأثیر بسزایی در زندگی روزه مره مردم دارد، بلکه می توان مدعی شد بدون این شاهکار ادیسون روند زندگی شاید غیر ممکن بوده و در واقع با نبود آن زندگی عادی مردم مختل و یا حتی فلج خواهد شد.

قطعاً بزرگان این دیار در دهه اول قرن حاضر به مقوله ی اهمیت صنعت برق و همه گیر شدن آن پی برده و با آینده نگری و همت همدیگر و سرمایه گذاری مشترک در صدد استفاده از برق و یا به اصطلاح آن دوره «الدرسکی» اقدام نمودند که پس از گذشت هشت دهه از راه اندازی اداره چراغ برق زنجان، این صنعت در استان زنجان به این حد از رشد و شکوفائی رسیده که۴۸% از شاخص مقدار مصرف در سطح کشور را به خود اختصاص داده است.این در حالیست که شاخص مصرف انرژی در کل کشور تقریباً ۳۵ درصد است. از این رو ثبت و ضبط تاریخچه ی ورود این صنعت به دیار زنجان ضروری به نظر می رسد تا آیندگان با اشخاصی که بانی ورود این صنعت به زنجان شدند را بشناسند و قدردان همت و تلاش کسانی شوند که با زحمات جانی و مالی و شبانه روزی موجبات فراهم آوردن روشنائی منازل و معابر و رشد و بالندگی این انرژی و تبلور آن در زندگی روزمرگی همشهریان شده اند.

آنچه شاید برای اولین بار درباره ی تاریخچه صنعت برق در زنجان نگاشته شد در کتاب «یکصد سال صنعت برق در ایران» نوشته ی «محمد اسماعیل بانکیان تبریزی» با نظارت عالی مسعود حجت قایم؛ مجری انجمن مهندسی بهره‌وری صنعت برق ایران می باشد که دارای اشکالاتی است، چرا که  تصمیم به چاپ و انتشار کتاب اخیر با شتابی فزاینده، به منظور آماده شدن برای زمان برگزاری «آیین های یک صدمین سال صنعت برق» در کشور، تدوین و منتشر شد و در پی توجه روزافزون به شناخت تاریخی ماجراهایی که بر این صنعت رفته، شکل گرفت.

در این کتاب اسناد و مدارک جدیدی در زمینه های گوناگونی و در ابعادی گسترده مطرح شد. ولی از آنجا که برای بازنویسی اسناد و انجام تحلیل های لازم زمان کافی در دسترس نبود، خود به خود نادرستی هایی چند به ویژه درباره ی تاریخ ها و نام ها بدان راه یافت که از جمله ی آن می توان درباره ی تاریخ صنعت برق در زنجان اشاره نمود که موضوع بحث این مقال می باشد. این اثر تأسیس نخستین نیروگاه زنجان توسط بخش خصوصی در زیر پوشش شرکت سهامی برق خمسه را در سال۱۳۲۰ ذکر نموده و با مصاحبه ای که با آقای یحیی افشار نیا انجام داده، از قول وی اظهار نموده است که مؤسس اولیه ی این نیروگاه آقای حاج شفیع ابریشمی و سایر سهام داران آن افرادی چون آقایان سید مقتدی صارمی، حاج سید میرزا رضوی، حاج احمد عطایی، ذوالفقاری و مغازه ای بودند. در حالی که بر اساس اسناد به دست آمده و مطالب مندرج در روزنامه های وقت از جمله اولین روزنامه زنجان(پروین خمسه) تاریخچه ی برق زنجان با نوشته های آن تفاوت اساسی دارد که در ذیل به تفصیل بدان پرداخته و زمان صحیح راه اندازی اداره برق زنجان و تأسیس شرکت سهامی برق خمسه و بانیان آن با اسناد و مدارک معرفی می شوند. بنا بر این نگارش تاریخچه ی صنعت برق در زنجان همواره دغدغه ی ذهنی نگارنده بوده که در مقاطع زمانی مختلف آن را با همکاری آقای محسن رضائی(مدیر سابق روابط عمومی که در بخش تاریخچه تأسیس شرکت برق منطقه ای و شرکت توزیع برق زنجان این جانب را یاری نمود) در نشریات مختلف محلی و کشوری و نهایتاً با پیشنهاد نگارنده و به صورت نسبتاً مفصل در فصلنامه ی فرهنگ زنجان که توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان منتشر می گردد در دو قسمت و در شماره های ۳۹-۳۸ (تابستان و پائیز ۱۳۹۲) و شماره ۴۰ (بهار ۱۳۹۳) به چاپ رسید که شالوده ی اصلی مقاله ی حاضر نیز همان مطالب است.

البته پس از انتشار مقاله ی تاریخچه صنعت برق در زنجان در فصلنامه ی«فرهنگ زنجان» اسناد و مدارک دیگری از آرشیو خاندان نجفی و همچنین همشهریان و آرشیو بایگانی برخی از مشترکین و روزنامه های وقت به دست نگارنده رسید که در جهت تکمیل مطالب قبلی و به امید خدا در صورت تدوین کتاب از آنها استفاده خواهد شد.

از عمده اشکالات این مقاله خلأ تاریخی مابین انحلال شرکت سهامی برق خمسه و واگذاری برق به دولت تا تشکیل شرکت برق منطقه ای زنجان می باشد که امید است با همکاری و تعامل همکاران و با مصاحبه هایی که با بازنشستگان و پیشکسوتان صنعت برق خواهیم داشت این نقیصه هم بر طرف گردیده تا با استعانت از خداوند سبحان کتاب تاریخچه ی صنعت برق زنجان را به رشته ی تحریر در بیاوریم.

تاریخ برق در زنجان

بر اساس منقولات معمرین شهر حدود سال ۱۳۰۷ خورشیدی رضا اصانلو ملقب به امیر اشجع(فرزند مهدی خان) نخستین کسی بود که موتور برق را برای استفاده شخصی وارد زنجان کرد. در آن زمان عده ای به هنگام غروب خورشید و به خصوص روزهای جمعه در مقابل عمارت ایشان واقع در سرچشمه و عده ای دیگر در مقابل منزل سردار حسینقلی خان اسعدالوله واقع در کوچه ی سردار(خیابان آیت ا… طالقانی فعلی) جمع می شدند و لامپی را که در مقابل این منازل روشن می شد را تماشا می کردند که به آن«الدرسکی» می گفتند. این تعداد که به دو دسته تقسیم می شدند، ‌هنگام روشن شدن لامپ ها فریاد می کشیدند و می گفتند«روشن شد» تا ببینند که کدامیک از منازل زودتر منور می شود. در این هنگام صداها هم زمان به آسمان

بلند می شد. یعنی لامپ های هر دو عمارت در یک زمان روشن می شد. غافل از این که روشنایی این دو خانه از یک موتور تأمین می شد. به زعم مردم آن دوره  امیر اشجع دستگاهی آورده بود که روشنایی آن به نفت و سایر سوخت ها نیازی نداشت.

با توجه به اسناد به دست آمده از آرشیو خانوادگی مرحوم حاج حسن نجفی فرزند زنده یاد حاج میرزا حسین نجفی زنجانی و روزنامه پروین خمسه « اداره ی چراغ برق زنجان» در اوایل سال ۱۳۱۰ شمسی با همت میرزا علی اکبر نصرت الملک یا ملکی(حکمران وقت زنجان که به عنوان کفیل بلدیه نیز بوده)، زیر نظر اداره ی بلدیه ی زنجان(شهرداری) تأسیس شد و محل آن در دروازه ی ارک (جنب بانک، ملی کنونی محل معاونت امور فرهنگی و اجتماعی – اداره ورزش شهرداری زنجان که در حال حاضر تخریب گردیده)ابتدای خیابان حکومتی(که بعدها به اسامی خیابان شمشیری، کهنه، فرمانداری، استانداری، ارفعی زرندی و… معروف شد که هم اکنون به نام خیابان شهدا می باشد) تعیین و شروع به کار نمود و مرحوم حاج حسین نجفی به عنوان اولین مدیر برق زنجان انتخاب شد.

روزنامه پروین خمسه در شماره پنجاه  و سوم خود به تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۱۰ با عنوانی «از طرف حکومت جلیله خمسه» در خصوص تشکر اهالی شهر از حاکم در تأسیس اداره برق در زنجان و جوابیه ی حکمران این گونه نوشته است:

« در جواب اظهار تشکر و ابراز خشوقتی که از طرف عده[ای] از اهالی در ایجاد خیابان[به احتمال زیاد منظور همان خیابان حکومتی،‌شهدای فعلی است] و اصلاحات بلدی و تأسیس چراغ برق به حکومت رسیده است زیرا با مطالعه ی مکتوب آنها بجا آوردم که تشخیص داده اند نتیجه این همه زحمات شبانه روزی بالاخره عاید خود اهالی بوده و من می خواهم نام زنجان و زنجانی را بر خلاف گذشته در ردیف قطعات آباد شده مملکت و ملت داوطلب به اصلاحات و شریک نیات مقدسه دولت[!] قلمداد بکنم. در نظر گرفته شده بطوری که اشخاص مستحق در این اصلاحات ما فوق تصور خود با نهایت رأفت و توجه مخصوص مورد مساعدت و جبران واقع خواهد شد.

و با علاقه مندی و مراقبتی که اینجانب شخصاً در آسایش ضعفا و عده[ای] بی بضاعت دارم وسایل   آسایش آنها را از هر حیث فراهم خواهد شد» .

قبل از ورود برق روشنایی قسمت اعظم معابر و بازار منحصراً از پیه سوز، شمع و و فانوس های پارچه ای شمع سوز(مخصوص فانوس کش ها!) و  بعدها  از چراغ های نفت سوز تأمین می شد و مأموران مخصوص بلدیه(کارگران تنظیف) موقع غروب هر روز شعله ای در داخل شیشه های فانوس می افروختند. در حالی که این شعله های ضعیف جایی را روشن نمی کرد و فقط مسیر خیابان ها و بازار را معین می کرد .

روزنامه پروین خمسه در شماره ی ۸۲ به تاریخ ۲۹ مهر ماه ۱۳۱۰ در اطلاعیه ای با عنوان«روشنایی» می نویسد:« کارکنان چراغ برق از روز دوشنبه دست بکار روشنایی شده در اطراف خیابان جدیدالاحداث وسائل نقاط لازمه ستون سازی کرده[منظور احتمالاً تیرگذاری است] عنقریب ظلمت شبانه مبدل بروشنائی خواهد شد» .

و اما همین جریده در شماره ۹۵ به تاریخ شنبه ۳۰ آبان ۱۳۱۰ با عنوان«اعلان» می نویسد:

«بطوریکه اداره چراغ برق اعلام نموده است چند روز دیگر چراغ شهر روشن خواهد شد. لازم است آقایان صاحبان منازل زودتر اقدام به دادن تقاضا و سیم کشی خانهای[خانه های] خود بنمایند. البته اهالی محترم تصدیق خواهند کرد که از طرف خود آنها کمکی برای دایر کردن چراغ برق این شهر نشد و حالا که در نتیجه اقدام اینجانب از تبریز بوسیله آقای حکیمی و آقای آبادیان این مؤسسه دایر گردید. اقلاً باید از طرف اهالی بوسیله کشیدن سیم و تبدیل این چراغ های کم نور کثیف بچراغ نظیف و قشنگ برق در اداره شدن این مؤسسه که فی الواقع بانی و مؤسس آن شخص اینجانب هستم کمک و مساعدت بشود و اینک از عمومی – آقایان محترم بدون استثنا انتظار دارم که از این تاریخ تا یک هفته تقاضا نامه های خود را بعنوان اداره چراغ برق بدفتر حکومتی فرستاده و مستحضر باشند بطور واضح در هر اطاق[اتاق] ممکن است برای هر شب چهار ساعت در حدود یک کیلو وات تا یک کیلو وات و نیم یک لامپ شانزده شمعی بسوزد که هر کیلووات بموجب تشخیص ساعتی که باید در منزل داشته باشد ماهی سه قران و دهشاهی و تقریباً در حدود چهار الی پنجقران ماهانه چراغ یک اطاق خواهد بود.

مقصود از شمی[شمعی] دهشاهی که در اعلام چراغ برق قید شده است. برای اشخاصی است که یک چراغ در دکان و مغازه خود داشته و دارای ساعت نباشد. حکومت خمسه» .

تأسیس شرکت سهامی برق خمسه

شرکت برق خمسه با مسؤولیت محدود در اول اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۳ در زنجان تأسیس شد که آگهی تأسیس آن در روزنامه پروین خمسه  به تاریخ ۱۳ اردیبهشت ماه ۱۳۱۳ ، ‌صفحه اول چنین درج شد:

«برای تأسیس کارخانه ی چراغ برق و آسیاب و سینما و دایر کردن ماشین تخته بری شرکتی در زنجان به نام شرکت برق خمسه با مسؤولیت محدود از تاریخ اول اردیبهشت ماه هزار و سیصدو سیزده شمسی برای مدت غیر محدود با سرمایه ی یک صد و هشتاد هزار ریال که سی و پنج هزار ریال آن نقدی و یک صد و چهل و پنج هزار ریال غیر نقدی است بین آقایان حسینقلی خان ذوالفقاری، رضا خان اصانلو،‌ میرزا ابوالحسن خان کاوسی، میرزا عبدالعلی خان کاوسی، حاج میرزا حسین نجفی،‌حاجی رجبعلی مغازه،‌ محمود آقا مغازه،‌ حاجی محمد ارباب رهبری، حاجی سید اسماعیل مهدیون، میرزا محمدعلیخان حکیم و خدا رحم خان آبادیان منعقد و در تاریخ هشتم اردیبهشت ماه هزار و سیصد و سیزده شمسی در دفتر ثبت شرکت های داخلی ثبت زنجان ذیل نمره دو به ثبت رسید. مدیریت شرکت و حق امضا با آقای حاجی میرزا حسین نجفی و درباره ی موارد معینه در اساس نامه حق امضا با آقای خدا رحم خان آبادیان نیز خواهد بود».

به تبع آن کارخانه برق زنجان خریداری و راه اندازی شد .

بنا بر این می بینیم که مرحوم حاج حسین نجفی به عنوان دومین مدیر برق زنجان و اولین مدیر شرکت سهامی برق خمسه جهت خدمت همشریانش مشغول به کار می شود.

نخستین نیروگاه و موتور برق در زنجان در دی ماه ۱۳۱۴ توسط شرکت آ،ا،گ زیر پوشش شرکت سهامی برق خمسه خریداری گردید. این نیروگاه ابتدا با یک دستگاه دیزل ژنراتور با قدرت ۱۱۵ اسب بخار آغاز به کارنمود و به تدریج چهار دستگاه دیگر به قدرت های ۹۰ ، ۵۷۵، ۶۳۰، ۱۲۰۰ اسب بخار به نیروگاه افزوده و مورد بهره برداری قرارگرفت. شبکه ی برق خمسه با ولتاژ ۱۱ کیلوولت و با استفاده از تیرهای چوبی غیر استاندارد برقرار گردید.

پس از دو سال تأسیس شرکت برق خمسه، مرحوم حاج شفیع ابریشمی هم به گود برق وارد می شود. طی نامه ای (که تصویر پیش نویس آن ذیلاً تقدیم می شود) در اواخر سال ۱۳۱۵ مرحوم حاج حسین نجفی مجدداً به عنوان رییس هیأت مدیره و مدیر شرکت برق خمسه و حاج شفیع ابریشمی به عنوان نایب رییس هیأت مدیره به اداره ثبت اسناد وقت معرفی می شوند که مکاتبات شرکت، مشترکاً  توسط ایشان دارای اعتبار قانونی می گردد.

در مطالب قبلی گفته شده که شرکت برق خمسه با مسؤولیت محدود در اول اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۳ در زنجان تأسیس شد که آگهی تأسیس آن در روزنامه پروین خمسه به تاریخ ۱۳ اردیبهشت ماه ۱۳۱۳ ، ‌صفحه اول چنین درج شد: «برای تأسیس کارخانه ی چراغ برق و آسیاب و سینما و دایر کردن ماشین تخته بری شرکتی در زنجان به نام شرکت برق خمسه با مسؤولیت محدود از تاریخ اول اردیبهشت ماه هزار و سیصدو سیزده شمسی برای مدت غیر محدود با سرمایه ی یک صد و هشتاد هزار ریال که سی و پنج هزار ریال آن نقدی و یک صد و چهل و پنج هزار ریال غیر نقدی است بین آقایان حسینقلی خان ذوالفقاری، رضا خان اصانلو،‌ میرزا ابوالحسن خان کاوسی، میرزا عبدالعلی خان کاوسی، حاج میرزا حسین نجفی،‌حاجی رجبعلی مغازه،‌ محمود آقا مغازه،‌ حاجی محمد ارباب رهبری، حاجی سید اسماعیل مهدیون، میرزا محمدعلیخان حکیم و خدا رحم خان آبادیان منعقد و در تاریخ هشتم اردیبهشت ماه هزار و سیصد و سیزده شمسی در دفتر ثبت شرکت های داخلی ثبت زنجان ذیل نمره دو به ثبت رسید. مدیریت شرکت و حق امضا با آقای حاجی میرزا حسین نجفی و درباره ی موارد معینه در اساس نامه حق امضا با آقای خدا رحم خان آبادیان نیز خواهد بود». همچنین به نخستین نیروگاه و موتور برق در زنجان در دی ماه ۱۳۱۴ توسط شرکت آ،ا،گ زیر پوشش شرکت سهامی برق خمسه خریداری گردید نیز اشاره شد.

پس از دو سال تأسیس شرکت برق خمسه، مرحوم حاج شفیع ابریشمی هم به گود برق وارد می شود. طی نامه ای (که تصویر پیش نویس آن ذیلاً تقدیم می شود) در اواخر سال ۱۳۱۵ مرحوم حاج حسین نجفی مجدداً به عنوان رییس هیأت مدیره و مدیر شرکت برق خمسه و حاج شفیع ابریشمی به عنوان نایب رییس هیأت مدیره به اداره ثبت اسناد وقت معرفی می شوند که مکاتبات شرکت، مشترکاً  توسط ایشان دارای اعتبار قانونی می گردد .

در اوایل سال ۱۳۱۷  طی قراردادی که مابین هیأت مدیره شرکاء مؤسسه برق زنجان با آقای اصغر مغازه منعقد می گردد،(تصویر پیش نویس آن تقدیم می شود) مدیریت برق  به وی واگذار و نامبرده متعهد به انجام مصوبات آن می شود. در همین سال مرحوم حاج حسین نجفی به دیار باقی شتافت و مرحوم اصغر مغازه تا سال ۱۳۲۵ به عنوان مدیر عامل به فعالیت شرکت برق سهامی خمسه ادامه داد.

تا سال۱۳۲۳ش، مردم زنجان فقط در شب ها از نعمت برق بهره مند بودند تا این که در همان سال برق شهر با تلاش مهندس عابدیان شبانه روزی شد.

ترکیب اعضای هیأت مدیره شرکت سهامی برق خمسه در سال های ۱۳۲۳ و ۱۳۲۴ عبارت بودند از: کاوسی، رجبعلی مغازه، ابریشمی، محمدحسین یوسفی(بیجارچی) و سید اسماعیل مهدیون و بازرسین خلیل رهبری و بیوک مغازه

پس از استعفای مرحوم اصغر مغازه،‌ در سال ۱۳۲۵ ،‌ مرحوم سید مقتدی صارمی مدیریت مدرسه ی «سعادت» را به آقای راکعی سپرده و عهده دار مدیریت شرکت سهامی برق خمسه تا  اواخر سال ۱۳۳۰ شد.

مرحوم دکتر علی اکبر صارمی معمار صاحب نام و خوش ذوق ایرانی در ابتدای صفحه ی ۲۴ کتاب «تار و پود و هنوز … سر گذشت من و معماری ما» از دوران مدیریت پدرش در برق زنجان این چنین می نویسد:

« پدر در آن سال ها مدیر عامل کارخانه ی برق زنجان بود؛ او بعد از مدیریت مدرسه ی سعادت در این سمت اشتغال داشت. کارخانه ی برق در انتهای خیابان فرمانداری قرار گرفته بود و موتورهای دیزل آن ساخت کارخانه ی اشکودا بود. دیدن فضای داخلی این کارخانه و موتورهای در حال کار و شنیدن صدای موزون آنها به قدری برای من دل انگیز بود که هیچ فرصتی را برای رفتن به آنجا از دست نمی دادم. مهندس این کارخانه یک ارمنی از اهالی رضائیه(ارومیه) بود که همسر و فرزندش در نزدیکی کارخانه زندگی می کردند. بستنی هایی که خانم مسیو با چرخ بستنی سازی دستی درست می کرد لذیذترین بستنی هایی هستند که تاکنون خورده ام. البته مادرم هر بار پس از مراجعت از منزل مسیو و خوردن بستنی مخصوص دست و دهانم را به خاطر اعتقادات مذهبی خود آب می کشید؛‌ دست و دهان پدر یا از این قاعده مستثنی بود یا من خبر نداشتم».

در دوران مدیریت مرحوم صارمی، ‌محمود خان ذوالفقاری جای پدرش حسینقلی خان(سردار اسعدالدوله)‌ را در هیأت مدیره برق گرفت و به اتفاق ناصر خدیوی و مرحوم حبیب ا… نجفی(فرزند ارشد مرحوم حاج حسین نجفی) و حاج آقاجان اسلامی از سهامداران شرکت برق خمسه شده و به اعضای قبلی هیأت مدیره از جمله حاج شفیع ابریشمی، حاج محمد حسین یوسفی(بیجارچی) و خلیل رهبری پیوستند.

در دوران مدیریت مرحوم سید مقتدی صارمی، ‌محمود خان ذوالفقاری جای پدرش حسینقلی خان(سردار اسعدالدوله)‌ را در هیأت مدیره برق خمسه گرفت و به اتفاق حسن خان ناصر نظام خدیوی و مرحوم حبیب ا… نجفی(فرزند ارشد مرحوم حاج حسین نجفی) و حاج آقاجان اسلامی از سهامداران شرکت برق خمسه گردیده و به اعضای قبلی هیأت مدیره از جمله حاج شفیع ابریشمی، حاج محمد حسین یوسفی(بیجارچی) و خلیل رهبری پیوستند.

از اواخر سال ۱۳۳۰ مرحوم حاج احمد عطائی سکاندار مدیریت شرکت سهامی برق خمسه می شود. مدارک حاکی از آن است که نامبرده در سال ۱۳۳۳ نیز به عنوان مدیر عامل شرکت سهامی برق خمسه فعالیت داشته و اعضای هیأت مدیره آن زمان عبارت بوده اند از: عباس اعتماد امینی،‌ ابوالفضل مغازه،‌ حاج حبیب ا… نجفی،‌آقاجان اسلامی،‌جعفر غفاری، ‌بیوک آقا مغازه،‌خلیل رهبری،‌ سیدعلی اکبر رضوی و حاج شفیع ابرایشمی.

همزمان با مدیریت مرحوم عطائی روزنامه شهنواز به صاحب امتیازی مرحوم کریم زعفری به شماره ۴۳ مورخ ۶ خرداد ۱۳۳۱ در قسمت خبرهای خود با عنوان «باخبر باش که؟» نوشت:«موتور برق شرکت سهامی برق خمسه که در سال ۱۳۲۹ به کمپانی (مان) سفارش داده شده بود، هفته گذشته به وسیله دو کامیون دیزل به زنجان وارد و به انبار شرکت تحویل گردید».

طبق گفته بازنشستگان بعد مرحوم عطائی یکی دو نفر دیگر هم مدیر برق خمسه شدند و بالاخره مرحوم علی معروف به بیوک آقا مغازه فرزند حاج رجبعلی که در شرکت سهامی برق خمسه نقش عمده ای داشت به عنوان مدیر برق خمسه شروع به فعالیت نمود. بنا به اظهارات معمرین مدت زمان طولانی  (حدود نزدیک به بیست سال مدیریت وی به داراز کشید.(البته تاریخ دقیق انتصاب به طور یقین و مستند در دست نیست). وی در سال ۱۳۱۸ با همکاری آقایان محمدحسین انگورانی، شفیع ابریشمی، رحیم نباتچی و محمود مغازه موفق شد شرکت سهامی صادرات و واردات را با هدف خرید و فروش کلیه اجناس داخلی و خارجی تأسیس نماید.

طبق گفته آقای امامعلی خوئینی در زمان مرحوم بیوک آقا مغازه موتور جدیدی خریداری و در محل دروزه ارک نصب شد. با شروع به کار موتور جدید،‌برق زنجان جان تازه ای گرفت و اوضاع آن تا حدودی سر و سامان یافت.

از اولین مستخدمین برق زنجان، می توان به مرحومین علی اصغر آجیلی و ابوالفضل شیخی را نام برد.

با این که در ابتدا منازل اعیان و اشراف و رجال سیاسی و حکومتی و برخی از علمای مشهور شهر از نعمت برق بهره مند شدند، اما این انرژی آرام آرام به منازل سایر همشهریان نیز جهت مصارف مختلف راه یافت. دیگر با تاریک شدن هوا، شهر به خاموشی نگرایید و تردد و جنب و جوش در شهر ادامه یافت. و دیگر نیازی به فانوس و فانوس کشی برای رفتن به شب نشینی ها و مراجعه به بیرون از خانه نبود. به دنبال آن مشاغل شبانه نیز ایجاد و به راه افتاد.

از جمله خاطرات برقراری انشعاب برق منازل در اوایل ورود برق و به ویژه دهه های سی و چهل، پُز دادن خانم های خانه دار به یکدیگرمی باشد. این که به همدیگر می گفتند: «اقبال هم چشم شور است». یعنی مرحوم اقبال محمدی مأمور برق به خانه های آنها رفته و منزل آنها را برقدار نموده است .

ترکیب اعضای هیأت مدیره سهامی برق خمسه در سال های ۱۳۳۷ : حاج سیدعلی اکبر رضوی، سیدمقتدی صارمی، عباس اعتماد امینی، عباس ابریشمی، بیوک آقا مغازه(مدیر عامل  وقت)، ابوالفضل مغازه و مرحوم حاج حسن نجفی .

در سال ۱۳۳۸: حاج سیدعلی اکبر رضوی، سیدمقتدی صارمی،حاج جعفر غفاری، عباس اعتماد امینی، حاج احمد عطائی،‌ عباس ابریشمی، بیوک آقا مغازه(مدیر عامل  وقت)، عبدا… اعتماد امینی و ابوالفضل مغازه .

در سال ۱۳۳۹: حاج سیدعلی اکبر رضوی، سیدمقتدی صارمی،حاج احمد عطائی، عباس اعتماد امینی، خلیل رهبری، عباس ابریشمی، بیوک آقا مغازه(مدیر عامل  وقت)، حاج آقاجان اسلامی و عبدا… اعتماد امینی .

تا سال ۱۳۴۱ برای مدیریت برق کشور سازمان واحدی وجود نداشت و تصمیمات کلان از طریق وزارت کشور و سازمان برنامه و بودجه به شهرداری ها و مؤسسات خصوصی یا دولتی متولی برق در شهرستان ها ابلاغ و اعمال می‌شد. با افزایش تقاضا و خارج شدن تولید و مصرف برق از وضعیت محدود منطقه‌ای و به خصوص ایجاد نیروگاه های آبی در برنامه سوم عمرانی کشور که از مهرماه ۱۳۴۱ به اجرا گذاشته شد، صنعت برق اهمیت بیشتری یافت.

توسعه سریع صنعت برق فکر ایجاد وزارتخانه‌ای برای تأمین آب و برق مورد نیاز کشور را ایجاب کرد و بر همین اساس قانون تأسیس وزارت آب و برق در۲۲ اسفند سال ۱۳۴۲ در مجلس شواری ملی  تصویب و در روز دوشنبه بیست و ششم اسفند ماه ۱۳۴۲ به تصویب مجلس سنا رسید و در تاریخ ۱۶/۱/۱۳۴۳  به دولت ابلاغ شد. که در بخش برق، وظایف زیر برعهده این وزارت خانه قرار می گرفت :

– تهیه و اجرای برنامه ها و طرح های تولید و انتقال نیرو به منظور تأسیس مراکز تولید برق منطقه ای  و ایجاد شبکه های فشار قوی سراسر کشور

– اداره ی تأسیسات برق که به موجب بند بالا ایجاد می شود و بهره برداری از آنها

-نظارت بر نحوه ی استفاده از نیروی برق

در آن زمان، وزارت آب و برق، از سازمان آب تهران، بنگاه برق تهران، بنگاه مستقل آبیاری، اداره کل لوله‌کشی آب تهران، آب و برق خوزستان، آب و برق کرج و اداره حفاظت از تأسیسات سدهای لار و لتیان و یا سایر سازمان‌های دولتی که برای احداث و بهره‌برداری از سدها و منابع آب و برق کشور به وجود آمده بودند؛ تشکیل شد. بدین وسیله هم مصرف کنندگان آب و برق و هم شرکتها و سازمان های متولی این دو صنعت صاحب یک وزارتخانه با شرح وظایف مشخص شدند.

با تصویب قانون ایجاد سازمان برق ایران در روز پنجشنبه اول تیر ماه ۱۳۴۶ در مجلس شواری ملی و تصویب آن در مجلس سنا در روز دوشنبه ۱۹ تیر۱۳۴۶ به وزارت آب و برق براساس ماده ۲ این قانون اجازه داده شد تا کشور را از نظر تأمین برق بدون الزام به پیروی از تقسیمات کشوری به مناطقی تقسیم و به‌تدریج نسبت به تأسیس شرکت‌های برق منطقه‌ای جهت اجرای طرح‌های برق‌رسانی به سراسر کشور اقدام نماید.

در آذر ماه همین سال اساسنامه شرکت های برق منطقه ای تدوین گردید و بدین ترتیب تعداد ده شرکت برق منطقه ای(علاوه برسازمان آب و برق خوزستان که از سال ۱۳۳۹ ایجاد شده بود)تشکیل یافت که عبارت بودند از شرکت های برق منطقه ای(تهران)،(اصفهان)،(خراسان)،(آذربایجان)،(فارس)،(مازندران)،(گیلان)،(جنوب شرقی ایران)، (کرمانشاهان) و (همدان و کردستان).

با تشکیل شرکت های برق منطقه ای، صنعت برق کشور صورتی سازمان یافته و منسجم به خود گرفت. حوزه های زیر پوشش این شرکت ها در ابتدا تمامی مساحت کشور را شامل نمی شد و نوعاً از تقسیمات کشوری نیز پیروی نمی کرد. تعداد و حوزه های جغرافیایی شرکت های برق منطقه ای با گذشت زمان مشمول اصلاحاتی گردید به طوری که درحال حاضر تعداد آنها به ۱۶ می رسد و در مجموع تمامی کشور را تحت پوشش خود دارند.

در سال۱۳۴۴ برق زنجان که زیر نظر شرکت برق منطقه ای تهران اداره می شد،‌ زمینی به مساحتشش هزار متر(متری یک تومان) خریداری و اقدام به تأسیس نیروگاه دیگری در خیابان سعدی شمالی(محل فعلی شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان) نمود و همزمان ساختمان اداری در آن احداث و سرانجام در شهریور سال ۱۳۴۸ نیروگاه جدید و دولتی زنجان با سه مولد به بهره برداری رسید و تأسیسات  خصوصی شرکت سهامی برق خمسه به جهت غیر استاندارد بودن و فرسودگی برکنار و برق دولتی جایگزین برق خصوصی گردید و در همین سال زنجان به شبکه سراسری وصل گردید.

در سال۱۳۴۴ برق زنجان که زیر نظر شرکت برق منطقه ای تهران اداره می شد،‌ زمینی به مساحتشش هزار متر(متری یک تومان) خریداری و اقدام به تأسیس نیروگاه دیگری در خیابان سعدی شمالی(محل فعلی شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان) نمود و همزمان ساختمان اداری در آن احداث و سرانجام در شهریور سال ۱۳۴۸ نیروگاه جدید و دولتی زنجان با سه مولد به بهره برداری رسید و تأسیسات  خصوصی شرکت سهامی برق خمسه به جهت غیر استاندارد بودن و فرسودگی برکنار و برق دولتی جایگزین برق خصوصی گردید و در همین سال زنجان به شبکه سراسری وصل گردید.

تا شهریور ۱۳۵۷ یعنی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران،‌۱۶ پروژه برق رسانی در حومه شهر زنجان انجام شده بود که از این ۱۶ تعداد،‌ تنها ۷ روستا برقدار و مابقی مربوط به مکان های عمومی خارج از شهر (مانند آمادگاه اصلی زنجان) بود.

در اوایل سال ۱۳۶۶ برق زنجان از شرکت برق منطقه ای ‌تهران منفک و زیر نظر شرکت برق منطقه ای گیلان فعالیت خود را ادامه و بالاخره در سال۱۳۶۷ از این شرکت نیز جدا و به صورت مستقل با عنوان«شرکت برق منطقه ای زنجان» خدمات خود را به عنوان یکی از ۱۶ شرکت برق منطقه ای در ایران آغاز نمود تا بتواند با تمرکز انرژی برق این خطه از سر زمین ایران اسلامی را در یک نهاد مستقل و نزدیک به منطقه، برنامه ها و طرح های توسعه و انتقال برق را به طور مطلوب تری دنبال نموده و پروژه های برق استانی را به منظور جلب اعتماد مردم پیگیری نماید .

در ابتدا طی مذاکرات و توافقات مسئولین وقت مقرر گردیده بود که ساختمان و مدیریت برق منطقه ای در شهرستان مجاور دیگری مستقر گردد، ‌اما در شکل گیری شرکت برق منطقه ای اشخاصی متحمل زحمات و مشقات زیادی شدند تا در زنجان استقرار یابد. مرکزیت شرکت برق منطقه ای در زنجان ابتدا در خیابان صفا و بعد در ساختمان مرحوم دکتر شقاقی واقع در خیابان امام به صورت استیجاری مسقر و ساختمان های بالای نساجی مازندران و بالای نبش کوچه فخیم الدوله نیز به عنوان واحدهایی از شرکت برق منطقه ای زنجان کرایه گردید.

بنا به اعلام تعدادی از بازنشستگان برق از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۶۷ (تأسیس شرکت برق منطقه ای زنجان) اشخاصی چون مهندس شهریاری، ‌مهندس بکتاش، مهندس قدیریان، مهندس پیشدادیان، مهندس کامران،‌مهندس عبدالاحد عبداللهی به عنوان رئیس قسمت برق زنجان خدمت نمودند.

تا شهریور ۱۳۵۷ یعنی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران،‌۱۶ پروژه برق رسانی در حومه شهر زنجان انجام شده بود که از این ۱۶ تعداد،‌ تنها ۷ روستا برقدار و مابقی مربوط به مکان های عمومی خارج از شهر (مانند آمادگاه اصلی زنجان) بود.

در اوایل سال ۱۳۶۶ برق زنجان از شرکت برق منطقه ای ‌تهران منفک و زیر نظر شرکت برق منطقه ای گیلان فعالیت خود را ادامه و بالاخره در سال۱۳۶۷ از این شرکت نیز جدا و به صورت مستقل با عنوان«شرکت برق منطقه ای زنجان» خدمات خود را به عنوان یکی از ۱۶ شرکت برق منطقه ای در ایران آغاز نمود تا بتواند با تمرکز انرژی برق این خطه از سر زمین ایران اسلامی را در یک نهاد مستقل و نزدیک به منطقه، برنامه ها و طرح های توسعه و انتقال برق را به طور مطلوب تری دنبال نموده و پروژه های برق استانی را به منظور جلب اعتماد مردم پیگیری نماید .

در ابتدا طی مذاکرات و توافقات مسئولین وقت مقرر گردیده بود که ساختمان و مدیریت برق منطقه ای در شهرستان مجاور دیگری مستقر گردد، ‌اما در شکل گیری شرکت برق منطقه ای اشخاصی متحمل زحمات و مشقات زیادی شدند تا در زنجان استقرار یابد. مرکزیت شرکت برق منطقه ای در زنجان ابتدا در خیابان صفا و بعد در ساختمان مرحوم دکتر شقاقی واقع در خیابان امام به صورت استیجاری مسقر و ساختمان های بالای نساجی مازندران و بالای نبش کوچه فخیم الدوله نیز به عنوان واحدهایی از شرکت برق منطقه ای زنجان کرایه گردید.

با استقرار شرکت برق منطقه ای زنجان، روند برقرسانی به مناطق روستایی استان، تسریع یافت.

بعد از استقرار شرکت تمام اراده مدیران وقت به اصلاح ساختاری پست­های۶۳ و ۲۳۰ کیلو ولت و خطوط انتقال شرکت معطوف شد. و این تلاش­ها در پایان خدمت مهندس حمزه رضائی و هم زمان با ورود زنده یاد “مهندس غلام پورنقی” منجر به گشایش LC برای سیزده مورد پست­های ۶۳ و ۲۳۰ کیلوولت گردید. اهمیت این پروژه­ها با توجه به جوان و نوپا بودن شرکت در نوع خود بی نظیر بود، چرا که با ورود این تجهیزات و نصب و راه اندازی آنها انرژی برق در منطقه به تعادل خود و یا به عبارتی از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردار گردید و اشتیاق هر سرمایه گذار خارج از استان را به این خطه از ایران دو چندان کرد .

برای خرید و وارد نمودن این تجهیزات فشار کاری مضاعفی بود. مدیران وقت انصافاً به صورت شبانه روزی موارد را با دقت و ظرافت خاصی دنبال می­کردند. پس از اتمام مراحل کاری تجهیزات فنی و انتخاب زمین­های مورد نظر پست­های فوق توزیع و انتقال و اصلاح خطوط انتقال، مدیریت وقت با آسودگی خاطر نسبت به اصلاح ساختمان­های اداری شرکت پرداختند تا خدمات بهتری به مشترکین ارایه گردد. و از آن جایی که ساختمان برق منطقه­ای اجاره­ای بود، ساختمان امور برق زنجان واقع در خیابان سعدی شمالی(سرباز) توسعه یافت و در اواخر سال هفتاد برق منطقه­ای به صورت متمرکز در ساختمان فعلی شرکت توزیع برق زنجان استقرار یافت. در سال ۱۳۷۱ ساختمان فعلی دانشکده عباسپور واقع در اسلام آباد(محل پست ۲۳۰ کیلو ولت)اجرا و حوزه معاونت مهندسی و کتابخانه شرکت مستقر شد.

مدیریت و اعضای هیأت مدیره در کنار توسعه تجهیزات انرژی برق همواره به رفاه و آسایش پرسنل توجه ویژه داشته و با ارایه ابزار رفاه و انگیزش لازم به کارکنان، افزایش راندمان کاری در سازمان را مورد هدف قرار دادند. لذا در بازه زمانی سال­های ۱۳۷۱ الی ۱۳۷۵ اکثر کارکنان برق زنجان صاحب مسکن شدند و این حرکت شرکت همواره مورد تقدیر بوده است.

نظر به این که بدنه شرکت روز به روز قوی­تر و کارشناسی­تر می­شد و ساختار نیروی انسانی متخصص­تر و مهندسی­تر می­گردید، در نتیجه باید ابزار کاری این کارشناسان بر اساس روز تعریف می­شد که این مقوله نیازمند ساختمان اداری با فضای مناسب به همراه فنون جدید را می­طلبید. از این رو حسب دستور مدیریت وقت، شادروان حاجی مصباح خاتمی مأموریت یافت محل مناسب به لحاظ منطقه و موقعیت برای ساختمان اداری شرکت بررسی و به شرکت گزارش نماید. پس از بررسی مناطق مختلف، زمین اداری در جاده گاوازنگ نزدیکی مجتمع ادارات تهیه و مورد اجرا قرار گرفت و در سال ۱۳۷۷ پروژه به بهره برداری رسید که امروزه این بنا یک مجموعه بزرگ در مجتمع ادارات استان محسوب می­گردد.

شرکت برق منطقه ای زنجان از بدو تشکیل خود تاکنون نُه نفر از بزرگان صنعت برق را (به عنوان مدیر عامل) به خود دیده که خدمات شایانی ارایه نموده­اند که بیشترین خدمت به لحاظ زمانی و کارنامه­ای مربوط به دوره “شادروان مهندس غلام پورنقی” بود .

اسامی مدیران عامل شرکت برق منطقه­ای زنجان و دوره تصدی هر یک از ایشان به لحاظ زمانی به شرح ذیل می­باشد.