مسجد جامع سجاس خدابنده

مسجد جامع سجاس را می توان یکی از آثاربرجسته استان زنجان دانست این مسجد به سبک مساجد شبستانی ساخته شده است .آثار قوس های  فروریخته در جرز شمالی نشان می دهند که بنا با افزوده ها وساختارهای دیگری همراه باشبستان موجود مجموعه کامل تری را تشکیل می داده است. بنای موجود شبستان گنبد داری است که به سبک چهارطاقی ساخته شده است وجرزهای چهار گانه سنگینی گنبد رابر دوش دارند .بنای این مسجد با آجرهای به ابعاد ۵*۲۱*۲۱ سانتی مترساخته شده است .گنبد با واسطه چهار فیل پوش بر روی جرزهای چهار گانه استوار شده است.بالای فیل پوش ها طاق نماهای زیبایی قطار بندی شده و گردی کاملی را جهت اجرای عرقچپن گنبد فراهم آورده است .سطح طاق نماها با طرح های هندسی تزیین شده است گنبد این مسجد که از نوع گنبد های یک پوششه است با آجر ساخته شده وتزئینات آن منحصرا” به  نقش  ستاره ایرانی (ستاره پنچ پر)محدود است.ورودی کنونی درجرز شمالی تعبیه شده ودر جرزغربی وشرقی دو درگاهی بزرگ شبیه به ایوان ساخته شده است محراب مسجد در ضلع جنوبی آن در راستای قبله وبا خالی نمودن دیوار ایجاد گردیده است.

این مسجد از لحاظ گچ بری وکتیبه ها بسیار ارزنده است وارزنده وقابل توجه است وچهار کتیبه در آن به چشم می خورد ابتداکتیبه ساقه ی گنبداست زیرفیل پوش ها که با توجه به سبک نگارش مربوط به دوره ایلخانی است .با خط ثلث نوشته شده است .زیر فیل پوش ها وگرداگرد مسجد کتیبه ی بسیار ارزنده ای به عرض ۵۰ سانتی متر وجود دارد که مشتمل بر متن سوره ۶۷ قرآن کریم (سوره ی تبارک)است .این کتیبه با دو خط موازی در بالا  و پایین محدود و محصور شده است و در بالای خطوط کتیبه ی کوچک دیگری به خط کوفی اوایل قرن ۵نوشته شده است به طور کلی کتیبه های این  مسجد از نظر سبک وشیوه ی گچ بری به کتیبه های مسجد جامع قروه شبیه اند .محراب مسجد سجاس با گچ بری ارزنده وطرحهای اسلیمی وگیاهی طراحی واجرا شده است. تزئینات مسجد نیز از نظر شباهت با گچ بری های مساجد جامع اصفهان و قروه قابل مقایسه است .این مسجد در اوایل قرن ۵ هجری قمری ساخته شده است.

قبرستان تاریخی سجاس  که به قبرستان شهدا معروف گردیده است در منتهی الیه شهرک سجاس قرار گرفته است.این قبرستان جایگاه پیکر شهدایی است که شرافتمندانه با مغول جنگیده و مظلومانه به شهادت رسیده اند. سنگ قبر این شهدا که مزین به نقوش اسلیمی درخت زندگی طرحهای هندسی اسما الهی و سوره های قرآنی به خط کوفی نسخ وثلث است مجاری شده اند.

_{گردآورندگان : خانم مینو زرگری ، سحر مهاجری}

_{منبع: مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی-حسن زنده دل و دستیاران}