چاقو سازی

تاریخچه :

از آنجائیکه ایرانیان در بین جهانیان از جنگاوران بی‌باک و جهانگشایان چیره‌دست شناخته شده‌اند ناگزیر باید از ابزارهای جنگی خوبی برخوردار بوده باشند، چرا که در زبان پارسی نام ابزارهای جنگی بجای مانده که برخی از آنها را در پارس باستان یعنی در نوشته‌های روزگار هخامنشیان و بیشتر آنها را در نامه دینی ایرانیان ، اوستا می‌یابیم و جالب اینکه نام بیشتر ابزار مزبور در زمان حاضر نیز بین نوشته‌ها مشاهده می‌شود، کمان ابرو، کمند گیسو، تیر‌مژه دلدار، از جمله تشبیهات زیبا و دلنشین ادبیات فارسی می‌باشد. سابقه صنعت چاقوسازی در ایران را در زمانهایی باید جستجو کرد که داشتن سلاح سرد از ضروریات زندگی هر فرد به شمار می‌رفت (ایرانشهر ج ۲) یکی از قدیمی‌ترین مناطق سکونت ایران که قدمت آن به هزاره‌ی ششم می‌رسد، تپه سیلک کاشان می‌باشد. قدیمی‌ترین آثار بدست آمده از سیلک از جنس سنگ می‌باشند از آن جمله چاقویی است با دسته‌ی از استخوان و تیغه‌ای از سنگ چخماق می‌باشد که متعلق به ۴۲۰۰ ق.م. شاردن نقل می‌کند که در زمان او هیچیک از ایرانیان بدون شمشیر از خانه بیرون نمی‌رفتند، تیغه این شمشیرها به قدری برنده بود که بر طبق داستانهای قدیمی اگر با دست پهلوانی به سواری زده می‌شد او را از فرق سر تا روی زین به دو نیم می‌کرد. با ورود سلاح گرم به بازار بتدریج حمل و استفاده از سلاح سرد منسوخ گردید. صنعت شمشیرسازی نیز رو به افول می‌رود و در حد چاقوسازی و ساخت اشیاء برنده مورد نیاز روزمره زندگی به حیات خود ادامه می‌دهد، یکی از شهرهائی که صنعت چاقوسازی و ساخت اشیاء برنده را حفظ کرده و بیشترین شهرت و معروفیت را در ایران دارد، شهر زنجان است. صنعت چاقوسازی در زنجان بطور قطع ماحصل عواملی چون موقعیت جغرافیایی و نقش زنجان در جنگهای مختلف تاریخی (قبل از اسلام و بعد از اسلام)، موقعیت سوق‌الجیشی استان نسبت به استانهای همجوار، قرار گرفتن بر سر تمدنهای شرقی، غربی و نزدیکی به فلات مرکزی، فراهم بودن مواد اولیه و معادن غنی آهن و مس و . . . می‌باشد. در بررسی‌های به عمل آمده و با توجه به شواهد و مدارک به دست آمده به طور قطع اعلام تاریخ دقیق و مشخص پیرامون زمان شروع این صنعت در استان زنجان مقدور نمی‌باشد. قدیمی‌ترین چاقوی به دست آمده از مجموعه‌ی مرد نمکی در معدن نمک چهرآباد ( روستای حمزه‌لو ) متعلق به هیجده قرن پیش می‌باشد. این چاقو دارای دسته‌ای از شاخ بز است و طول آن ۱۱ سانتی‌متر که با استفاده از دو میخ پرچ به تیغه‌ای متصل گردیده که طول تیغه ۵/۸ سانتی‌متر اندازه‌گیری می‌گردد، تیغه مقداری زنگ زده است . غلاف آن از جنس چرم بوده و با بندی از جنس چرم به به لباس وی متصل بوده است، طول غلاف ۵/۱۵ سانتی‌متر می‌باشد، در عرض آن شکافی تعبیه شده که احتمالاً وسیله‌ای شبیه گوش‌پاک‌کن یا نوعی سنجاق در آن جاسازی شده است. چاقوی مزبور را می توان به عنوان اولین و قدیمی‌ترین سند موثق به دست آمده در خصوص صنعت چاقوسازی زنجان نام برد. با طلوع و ظهور دین مبین اسلام و گسترش آن در سراسر سرزمین ایران، شهر زنجان از جمله مناطقی بود که با ورود مهاجمان عرب مقابله نمود و این امر موجب پیدایش جنگ‌های متعدد و نیز تولید بیشتر سلاح سرد و رونق فلزکاری در منطقه گردید. در چهار قرن اول تمدن اسلامی، بیشتر اشیاء ساخته شده فلزی به غیر از تغییرات جزئی، اصولاً تقلیدی بوده است از فلزکاری دوره‌ی ساسانی، ولی از قرن پنجم به بعد صنعت فلزکاری ایران وارد مرحله‌ی جدیدی می‌شود که آن را می‌توان تجدید حیات هنری نامید، به طور مشخص در دوره‌ی سلجوقیان عده‌ای از هنرمندان فلزکار به این ناحیه مهاجرت می‌کنند، چنانچه در کتاب« هفت هزار سال هنر فلزکاری» در ایران، نوشته محمد تقی احسانی ، می‌خوانیم: سازندگان این آثار نفیس طبق نام‌های مندرج بر روی بعضی از آنها هنرمندان خراسانی هستند که در شرق و شمال شرقی ایران توطن اختیار کرده بودند. عده‌ای از آنان به علت جنگ‌های خونین و زد و خوردهای محلی در عصر شاهان و امیران این دوران مانند سامانیان، غزنویان و بالاخره سلجوقیان که خطه‌ی خراسان را عرصه‌ی تاخت و تاز قرار داده بودند جلای وطن کرده در سایر شهرها مانند زنجان، بروجرد، همدان، تبریز و به ویژه در شهر موصل اقامت گزیدند. آثار بی نظیر و نفیس این دسته از هنرمندان فلز کار ایرانی در شهر موصل به آن درجه از شهرت جهانی رسید که به هنر موصلی معروف شد. مقارن با قرن هفتم ه.ق و در اثر هجوم مغولان شهرهای آباد و مراکز صنعتی و هنری سلجوقیان در ماوراء النهر و خراسان ویران گردید و در نتیجه استادان فلزکار نیز مانند دیگر هنرمندان مجبور به ترک کارگاه‌های خود شدند و به سوی مراکز هنری در غرب ایران و شمال بین النهرین روی آوردند تا از گزند تهاجم مغولان مصون بمانند با ورود استادکاران فلزکار ایرانی به مراکز هنری بین‌النهرین مانند موصل، سبک و اسلوب هنر فلزکاری ایران در آنجا نیز رسوخ و نفوذ پیدا کرد و از موصل به سوریه و مصر انتقال یافت. در دوره ایلخانی مراکزی چون تبریز، مراغه و سلطانیه جای شهرهائی چون هرات، مرو، نیشابور را گرفته و مرکز تجمع هنرمندان و صنعتگران شدند که تحت حمایت و تشویق حاکمان وقت دوباره به خلق آثار هنری مشغول گردیدند. به خصوص در دوره‌ی سلطنت سلطان محمد خدابنده، الجایتو، سلطانیه پایتخت او، یکی از بزرگترین مراکز فلزکاری آن زمان، می‌شود. در اواسط قرن ۱۵ میلادی فلزکاران ایرانی از پیروی سبک‌های پیشین، به ویژه مغولی، که یکنواخت و خسته کننده بود، دست برداشتند این هنرمندان به دلیل گسترش معتقدات مذهبی جدید ( تشیع) از یک سو و تحولات سیاسی داخل کشور از سوی دیگر سبکی نوین در هنر فلز کاری به وجود آوردند. با روی کار آمدن صفویان باب تازه‌ای در مکتب هنر ایران گشوده شد، در اوایل حکومت شاه اسماعیل صفوی در جنگ فی مابین ایرانیان و عثمانیان، جهت تامین جنگ افزارها و ابزار جنگی از شهرهای مختلفی یاری گرفت، در کتاب«شاه جنگ ایرانیان در یونان و چالدران» می‌خوانیم :اسلحه در بسیاری از شهرهای ایران ساخته می‌شد ولی چند مرکز اسلحه سازی در ایران بیش از سایر نقاط اهمیت داشت، یکی از آنها کرند بود که انواع اسلحه از جمله زره، کاسک(خـُود) را در آنجا می‌ساختند دیگری زنگان یا زنجان به شمار می‌آمد و صنعتگران زنجانی در ساختن شمشیر و خنجر مهارت داشتند، در اصفهان، ری، تبریز نیز انواع اسلحه را می‌ساختند، با تشویق شاه اسماعیل صنعتگران ایرانی که در خارج از منطقه آذربایجان بودند نیز مبادرت به ساختن اسلحه می‌کردند. در حقیقت از اواخر قرن دهم هجری برتری اسلحه‌ی ایرانی در جهان آن روز زبانزد همگان شد. تاورینه، سیاح معروف فرانسوی، که در زمان شاه صفی و شاه‌عباس دوم ، شاه سلیمان ۹ بار به ایران مسافرت کرده معتقد است که ایرانیان در هنر فولادسازی مهارت و استادی کامل دارند و می‌دانند چگونه فولاد را برای ساختن تیغه‌های شمشیر، خنجر، قمه، چاقو با زاج و سایر مواد در مراحل مختلف آماده کنند. مرغوبیت محصولات پولادین این هنرمندان، مدیون فولادی است که از ناحیه‌ای از هند به نام گل کندا، به ایران آورده می‌شد. این جنگ افزار سازان پولاد اروپایی و پولاد ایرانی را مناسب نمی‌دانند، زیرا آب دادن فولاد هندی برای آنها سهل‌تر است. شاردن، دیگر سیاح فرانسوی، نیز در قرن ۱۶ میلادی در سیاحتنامه‌ی مفصل خود شرح مبسوطی از شمشیر و قمه‌ای ساخت ایران آورده است. از قرن ۱۶ تا قرن ۱۹ میلادی تغییراتی در ساخت تیغه‌های شمشیر در ایران روی داد بدین معنی که تیغه‌ی آن به مرور خمیدگی و انحنای بیشتری پیدا کرد، و از قرن ۱۷ تا ۱۹ خمیدگی آن به شکل شمشیرهای امروزی در آمد. در دوره‌ی صفویه استادانی چون عبدالغفار سکاک(پیشوای دینی) نقش مهمی در رونق چاقوسازی زنجان داشته است. این صنعت تا دوره‌ی قاجاریه، یعنی تا دوره ناصرالدین شاه به همین سبک ادامه داشته است و معروفترین آنها چاقوهای کرند و یا چاقوهای ساخت حسن (نام استاد زنجانی از استادان آن دوره ) بوده است. «از حدود قرن ۱۰ هجری قمری شهر زنجان یکی از مراکز مهم صنعتی بوده است که در آن کارگاههای مختلف اسلحه‌سازی دایر و چاقوسازی نیز یکی از صنایع جنبی آن، محسوب می‌شده است». با کشف مجموعه‌ی منحصر به فرد مرد نمکی، پیشینه‌ی تاریخی این صنعت در زنجان از هیجده قرن پیش به طور قطع مشخص است. از دیگر مدارک موثق موجود در مرکز اسناد ملی می‌توان به مکاتبات معمول شده و یک برگ صورتجلسه‌ی چاقوسازان که به تاریخ ۱۳۲۳ شمسی اشاره نمود. در این سند ذیقیمت اسامی و امضاء ۳۱ نفر از چاقوسازان زنجانی قید گردیده است. انواع چاقو ها از نظر شکل و قطعات انواع ساخته‌ها : استادکاران چاقوساز، با توجه به سلیقه متقاضیان، ساخته‌های متنوعی از چاقوها را در ابعاد متفاوت تهیه و به بازار عرضه می نمایند که بعضاً جنبه‌ی نمایشی و موزه‌ای نیز دارند ولی عموماً تولیدات مزبور جنبه ی کاربردی و مصرفی دارند،متاسفانه دانش ساخت برخی از انواع چاقو منحصر به یک استاد کار بوده که با مرگ وی از بین رفته است.

با در نظر گرفتن نوع کاربرد، می‌توان تقسیم‌بندی ذیل را درباره چاقوهای ساخت زنجان در نظر گرفت : ۱) انواع چاقوهای ضامن دار ۲)چاقوهای میوه خوری ۳)چاقوهای یک تیغه ای دو دسته ای( تیغه ثابت) ۴) چاقوهای باغبانی و پیوندزنی ۵) چاقوهای قصابی ۶) چاقوی سلاخی ۷) چاقوی ساق پا ۸) چاقوهای مرکب ۱-۸)یک دسته ای ها: ۲-۸)دو دسته ای ها : ۹ ) انواع ساتور ۱-۹) ساتورقصابی(کباب پزی) ۲-۹) ساتور خرد کردن سبزی ۱۰) انواع قلمتراش ۱-۱۰) قلمتراش یک تیغه ۲-۱۰) قلمتراش دو تیغه ۳-۱۰)قلمتراش سه تیغه ۴-۱۰)قلمتراش چهار تیغه ۵-۱۰)قلمتراش شش تیغه ۱۱) انواع کاردها : ۱-۱۱) کاردهای شکاری و صحرایی ۲-۱۱) کاردهای آشپزخانه ۱۲- انواع شمشیر(صرفاٌ جنبه تزیینی دارند): ۱-۱۲)شمشیر ذوالفقار ۲-۱۲) شمشیر سامورایی ۳-۱۲) شمشیر گردن زنی ۱۳) انواع قمه (صرفاً جنبه تزیینی دارند) ۱۴) انواع قداره (صرفاً جنبه تزیینی دارند) ۱۵) انواع خنجر (صرفاً جنبه تزیینی دارند) ۱۶) قندشکن ۱-۱۶)قندشکن تبری ۲-۱۶)قندشکن قیچی چاقو های ساخت زنجان را بر اساس اجزای تشکیل دهنده می توان به دو دسته بزرگ تقسیم کرد: ۱- ساده ۲- مرکب ۱) چاقوهای ساده: اجزای چاقوی ساده:۱ ـ دسته، ۲ ـ میخ، ۳ ـ فنر، ۴ـ تیغه، ۵ ـ باربند، ۶ ـ آستر، ۷ـ رویه چاقوهای ساده از نظر تعداد قطعات و شکل ظاهر به چند دسته تقسیم می شوند : ۱-۱) چاقوی یک تکه : در این نوع چاقو تیغه، بدون فنر و توسط دو میخ بر دسته ساخته شده از شاخ بز، گاو، فیبر و…، کار گذاشته شده است،اجزای این نوع چاقو شامل دسته، میخ و تیغه می باشد. انواع چاقوهای قصابی ،سلاخی، ساتورگوشت(کباب پزی) و ساتور سبزی جزء همین دسته می باشند. ۲-۱) چاقوی تیغه کوچک، مانند نوع اول بوده ، فقط یک فنر اضافی دارد. چاقوی ساق پا نیز جزء همین دسته می باشد. ۳-۱) قلمتراش، دارای دسته و فنر می باشد، ولی بدون ضامن است. اجزای یک قبضه چاقوی قلمتراش یک تیغه: ۱-تیغه ۲- فنر ۳- باربند ۴- آستر ۵- رویه ۶- میخ (۵ عدد). از معروفترین استادکاران این رشته می توان به برادران توسلیان(جواد و جلیل) و استاد …..نظم پرور اشاره نمود. ۴-۱) چاقوهای ضامن دار که از نظر ضامن و شکل آن به پنج نوع تقسیم می شود: ۱) ضامن خارجی ۲) ضامن داخلی ( مغزی ) ۳) تیغه ای ( رمزی ) ۴) شصتی ۵) فشاری ۱-۴-۱) ضامندار( ضامن خارج) : این نوع ضامن عبارت است از یک دکمه خارج از دسته که با فشار آن، فنر ضامن تیغه را رها کرده و تیغه بسته می شود . این چاقو شامل اجزا زیر است: الف ـ برگه ضامن ب ـ فنر ج ـ دوتکه آستر چ ـ دوتکه رویه هـ ـ یک تیغه ۲-۴-۱)ضامندار مغزی ( ضامن داخل): این نوع چاقو نیز مانند نوع اول است با این تفاوت که دگمه ضامن هم سطح دسته چاقو در شیار داخل دسته ، تعبیه شده است. ۳-۴-۱) ضامندار رمزی (تیغه ای): این نوع چاقو شامل یک دسته، دو تیغه و دو فنر است که تیغه کوچک، ضامن تیغه بزرگ محسوب می شود. یعنی زمانی که تیغه بزرگ در حالت باز قرار دارد، جهت بستن آن باید به تیغه کوچک که در حالت خوابیده قرار گرفته، فشار ورارد نمود و به این ترتیب تیغه بزرگ از ضامن رها شده و بسته می شود. ۴-۴-۱)ضامندار فشاری: در این نوع چاقو ها ضامن، در نزدیکی میخ تیغه بکار رفته و عبارت از پیمی(خار) است که در نزدیکی سردسته و محل اتصال تیغه بدسته قرار می گیرد. با فشار آوردن به پیم ، ضامن سبب پرتاب تیغه به خارج می شود و موقع بستن ، باز به وسیله فشار آوردن به همان پیم، تیغه بسته می شود. در چهار نوع اول پس از فشار به دکمه ضامن ، ضامن، تیغه را رها می کند و سپس به آرامی با دست، تیغه را باز می کنند، ولی در نوع پنجم با فشار به دکمه ضامن ، تیغه مثل فنر به بیرون می جهد. ۱-۴-۴-۱)چاقوی پنجه بکس: بعنوان زیر مجموعه چاقوهای ضامندار فشاری محسوب می شود در این نوع چاقو زایده ای که دارای ۴ حفره جهت قرار گیری انگشتان دست می باشد و به فنر چاقو متصل شده، تعبیه شده است، شایان ذکر می باشد تولید این نوع چاقو با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی در زنجان ممنوع شده است. ۵-۱) چاقوهای میوه خوری: معمولا دارای یک تیغه، دسته و فنر می باشد که در اندازه های مختلف تولید می شوند. ۶-۱) چاقوهای یک تیغه ای دو دسته ای( تیغه ثابت): در این قبیل چاقوها دسته منحصراً از فلزاتی مانند برنج و یا آلیاژهای دیگر ساخته شده است ، این نوع چاقو شامل یک تیغه و دو دسته است که این دو دسته، تیغه را از دو طرف در بر می گیرند و بعد از بسته شدن چاقو، به شکل مکعب مستطیل تبدیل می شود. این نوع چاقو دارای تیغه ثابت(معمولاٌ دارای دو لبه تیز) است که هر یک از دو دسته حول نصف تیغه از طول در گردش اند و تیغه به هیچ عنوان حرکتی ندارد ، این چاقو بدون فنر است و هنگام بسته شدن کاملا مخفی می شود و دو دسته توسط قفلی بهم می پیوندند، از معروفترین استاد کاران این رشته می توان به مرحوم استاد عنایت اله نظری اشاره نمود، دانش ساخت این نوع چاقو نیز منحصر به ایشان بوده و در حال حاضر تولید نمی شود. ۷-۱)یک تیغه های باغبانی: شامل یک دسته، یک تیغه، فنر و بعضی دارای ضامن هم هستند . تیغه این نوع چاقو بسته به کاربرد به دو نوع تقسیم می شوند: ۱-۷-۱)نوک کج یا نوک عقابی: که تیزی تیغه مانند داس بطرف داخل است و بعضی از اقسام آن را در اصطلاح محلی (موبر) می گویند. ۲-۷-۱) یک تیغه پیوندزنی: که در پیوند لوله ای یا اسکنه ای بکار می رود و شامل یک دسته و یک تیغه پهن کوتاه و ضخیم بشکل ناخن بوده و دارای فنر محکمی است. ۸-۱)ساق پا ۲)چاقوهای مرکب: چاقوهای مرکب خود بر دو نوعند: الف: یک دسته ای ب: دو دسته ای ۱-۲)یک دسته ای ها: ساده ترین نوع چاقوهای مرکب که شامل یک دسته و دو تیغه اند، این نوع چاقو شامل ده قسم مختلف است. چاقوی دو تیغه ای عبارت از یک دسته و دو تیغه و یک فنر پشت که از نظر تیغه ممکن است هر دو مساوی یا یکی کوچکتر از دیگری باشد و از حیث دسته ممکن است ملیله یا نقره ای ساده ، صدفی یا شاخ گوزن باشد. از نظر قرار گرفتن دسته ممکن است دو نوع باشد یا هردو تیغه در یک طرف دسته باشد با دو فنر پشت و یا اینکه هر یک از تیغه ها در یک سر دسته قرار بگیرد که در اینصورت یک فنر پشت بکار می رود. اصولا تمام قطعاتی که داخل دسته لولا شده و جا می گیرد، «تیغه» نامیده می شود. چاقوهای یک دسته ای (مرکب) سه تیغه ای و بیشتر: این چاقوها از یک تیغه بزرگ و یک تیغه کوچک و یک قیچی تشکیل می شود. تعداد تیغه در انواع خارجی چاقوهای مرکب به ۴۵ تیغه نیز می رسد اما در انواع ایرانی تعداد تیغه ها محدودتر است. چهار تیغه های ایرانی که دوبدو متقابل هم بودند و در دو شیار از دسته بسته می شدند و از معروفترین سازندگان این چاقوها می توان به استاد محمد علی تحمیدی، سیدزنجانی و استاد یحیی قدوسی اشاره نمود ۲-۲) دو دسته ای ها : دسته ای از چاقوها هستند که به چاقوی «سوا» معروفند.تعداد تیغه ها در این نوع از چهار تیغه به بالا است که تیغه های دیگر ممکن است از سوهان ، اره ، چنگال ،قاشق، قیچی خلال ، گوش پاک کن ، ناخن ساب و غیره باشد. ۳)کاردها کاردها بر دو نوعند: شکاری و آشپزی ۱-۳) کاردهای شکاری: ۱-۱-۳) تیغه متحرک که دارای دو ضامن می باشد یکی برای باز کردن و دیگری بمنظور بستن. ۲-۱-۳) تیغه ثابت (کاردهای کمری) که بر سه قسم است: ۱-۲-۱-۳) کاردهای قمه ای که دو لبه(دمه) است و بوسیله غلاف به کمر بسته می شود. ۲-۲-۱-۳) کاردهای شکاری کمری که دارای یک لبه تیز و یک لبه پشت ضخیم است، لبه بعضی ها نیز چکش دار است و بوسیله غلاف به کمر بسته می شود. ۳-۲-۱-۳) کاردهای اره دار که یک دم تیغه تیز و دم دیگر آن بشکل اره است . کاردهای شکاری از نظر نوع دسته به اشکال گوناگون دیده می شوند،گاهاً برخی از استادکاران با ابتکاراتی خاص دسته های جالبی تهیه می کنند برای مثال با استفاده از پای آهو، پوست،گوشت و سم خشک کرده که با روغن و ماده ای مخصوص موها را براق می نمایند و نوع دیگر دسته کارد را از شاخ کامل حیوان جوان و بدون دخل و تصرف در زوائد تهیه می کنند ( فقط از شاخ گوزن ماده که کوتاه، ظریف و کوچک است استفاده می شود). ۲-۳) کاردهای آشپزی: این کاردها با یک دسته کوتاه ثابت و تیغه نسبتا بلند و ثابت دیده می شوند و بزرگی و کوچکی آن بسته به موارد استعمال آن دارد. این کاردها خود بر ۵ نوعند: بزرگ، کوچک، دلمه ای(جهت خالی کردن کدو) ، قیمه ای و معمولی. ۱-۲-۳) کاردهای میوه خوری نوع کوچکتر کارد آشپزی اند، که برای پوست کندن میوه و قاچ کردن آن بکار میرود این کاردها معمولا همراه یک چنگال کوچک سه انگشتی و قاشق مربا خوری سرویس کاملی را تشکیل می دهد مرحوم استاد هوشمند در ساختن سرویس آن مهارت خاصی داشت . کارد غذا خوری که مثل کارد میوه خوری است منتها بزرگتر و چنگالش هم چهار یا پنج انگشتی و به همراه یک قاشق سوپخوری ، که کاردهای استاد هوشمند در این نوع بی نظیر بوده است. ۴( انواع شمشیر: این نوع تولیدات دارای یک دسته کوتاه ثابت و تیغه بلند و ثابت می باشند، شمشیرهای ساخت زنجان در حال حاضر به هیچ عنوان کاربردی نیستند و صرفاً جنبه تزیینی دارند و بیشتر با توجه به سفارش و سلیقه مشتری تهیه می شوند ۱-۴( شمشیر ذوالفقار ۲-۴( شمشیر سامورایی ۳-۴( شمشیر گردن زنی ۵) انواع قمه (صرفاً جنبه تزیینی دارند) ۶) انواع قداره (صرفاً جنبه تزیینی دارند) ۷) انواع خنجر (صرفاً جنبه تزیینی دارند) ۸) قندشکن ۱-۸)قندشکن تبری ۲-۸)قندشکن قیچی