کاروانسرای معبودی در بازار زنجان
کاروانسرای معبودی در بازار بزرگ زنجان و در قسمت بازارپایین قرار گرفته است. در این پست به معرفی کاروانسرای معبودی پرداخته ایم. اطلاعاتی در مورد معماری و مشخصات کلی این کاروانسرا ارائه شده است. در ادامه نام سایر کاروانسراها و سراهای بازار زنجان اشاره شده است.
مشخصات عمومی کاروانسرای معبودی در بازار زنجان
این کاروانسرا در انتهای جنوبی بازار پایین و جنوب سرای تخریب شده ناصری بازار پایین واقع شده است.کاروانسرای بکندی دارای ۴۹ متر طول و ۳۸ متر عرض دارد.این کاروانسرا با پلان چهار ایوانی ساخته شده است و درب اصلی آن در شرق و در خیابان فرعی شرقی آن واقع شده است. همچنین در بخش شرقی آن چایخانه ای ایجاد شده است. این کاروانسرا داری ۲۲ حجره است که ۸ حجره آن برای مهمانان بوده. از بقیه به عنوان انبار و محل نگهداری احشام مورد بهره برداری می شده است.این کاروانسرا از مصالح خشت و آجر و چوب و ساخته شده است.سردر تعدادی از حجره ها قوسی شکل با تزیینات آجرى محدودی است.
سردر کاروانسرای معبودی در بازار زنجان
این سردرب دو طبقه ساخته شده است. ورودی آن با قوس زیبایی که حجره های آن دارای پوشش مسطح با تیرهای چوبی پوشانده شده است.دو طرف نمای ورودی این بنا با نیم ستونهای تزیینی آجری با تزیین کله شیری تزیین شده است.که شبیه نیم ستونهای تزیینی سایر سراهای بازار زنجان است.
ورودی و دالان کاروانسرای معبودی در بازار زنجان
در دو طرف این دالان وروری سه حجره در طبقه اول و سه اتاق در طبقه بالای هر طرف دالان ایجاد شده است. پنجره های اتاق – های پایین که رو به حیاط مرکزی هستند با قوس های هلالی آجری ایجاد شده است.دیگر پنجره ها چوبی بدون قوس بصورت مسطح ایجاد شده اند.امروزه اتاق های پایینی دست راست دالان محل سرایدار کاروانسرا می باشد.و دارای اندود گچی می باشد. اتاق های دست چپ امروزه برای نگهداری گوسفندان مورد استفاده قرار می گیرد.دالان و ورودی غربی که بسیار ساده است و در هر طرف این دالان ورودی ۲ حجره با پوشش مسطح و درب چوبی ایجاد شده است این دالان فاقد پوشش است و به خیابان عسگریه منتهی می شود.
موارد استفاده از حجره ها و حیاط در گذشته
در هر ضلع حیاط حجره هایی بصورت قرینه برای نگهداری حیوانات (گوسفند و مرغ ) که روستاییان برای فروش به بازار پایین می آوردند مورد استفاده قرار می گرفت.این حجره ها فاقد رواق بوده و مستقیم به صحن دسترسی داشتند. پوشش آنها از چوب چنار بوده و همگی با أجر ساخته شده اند. بطوریکه در بخش شمالی و جنوبی حیاط ۱۶ حجره هر طرف هشت حجره بصورت قرینه در دو طرف ایوان کوچکی ایجاد شده است.
نام سراها و کاروانسراهای مهم بازار زنجان
در این قسمت مهمترین سراهای این بخش نام برده می شود. ۱-سرای حاج علی قلی. ۲-سرای حاج کربلایی علی. ۳-سرای ناصریه ۴-سرای بهجت. ۵-سرای مشهدی علی. ۶-سرای حاج شعبان ۷-سرای حاج شامی بالاو ۸-سرای حاج شامی پایین ۹-سرای دخان. ۱۰-سرای گیلک.۱۱-سرای روغنی. ۱۲-سرای شاپوری. ۱۳-سرای تیرچیلر (انگورانی). ۱۴-یوسفعلی پناهی. بحرینی ۱۵٫-سرای قجر رضا از سراها و کاوانسراهای مهم بازار بزرگ زنجان می باشند.