ترامپ، «جوکر» دنیای سیاست است؟/ بررسی شباهت‌ها

تلاقی در بی‌نظمی
شخصیت بحث‌برانگیز دونالد ترامپ، چهل و پنجمین رئیس‌جمهور ایالات متحده، در برخی زوایای رفتاری، یادآور جوکرِ دنیای سینما است. ترامپ، همچون جوکر از برهم زدن نظم موجود لذت می‌برد و با لحن غیرمتعارف و اظهارات جنجالی‌اش، قواعد مرسوم سیاست را به چالش می‌کشد. حضور پررنگ رسانه‌ای، استفاده از نمایش‌های عمومی و ثروت شخصی، از دیگر نقاط اشتراک ترامپ با جوکر است. او با بهره‌گیری از توییتر و حضور پررنگ رسانه‌ای، افکار عمومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همان‌گونه که جوکر ، با اقدامات نمایشی خود، توجه رسانه‌ها را به سوی خود جلب می‌کند. البته ترامپ بیشتر به جوکر ثروتمند و نمایشی با بازی جک نیکلسون نزدیک است، تا جوکرِ رنج‌دیده و برآمده از طبقات فرودست با بازی واکین فینیکس به کارگردانی تاد فلیپس. جوکر با بازی جک نیکلسون، در نسخه فیلمی که تیم برتون آن را کارکردانی می‌کند، چه قبل از جنون و چه بعد از تحول شخصیتی و تبدیل شدن به جوکر، از طبقه ثروتمندان است، همانند ترامپ قبل و بعد از ریاست جمهوری.

تغییر قواعد بازی
وجه تمایز بارز دیگر در شخصیت ترامپ و جوکر، بی‌اعتنایی آن‌ها به قوانین و هنجارهای پذیرفته شده است. ترامپ با اظهارات و تصمیمات مناقشه‌برانگیز خود، اغلب مرزهای عرف سیاسی را جابه‌جا می‌کند، رفتاری که یادآور سرپیچی‌های آشکار جوکر از قانون و اخلاق است. این عدم پایبندی به قواعد، بستری برای ایجاد دوگانگی و قطب‌بندی در جامعه را فراهم می‌آورد. ترامپ با سخنان خود، شکاف‌های اجتماعی را عمیق‌تر می‌کند و یا حتی دسته‌بندی‌های مرسوم را تغییر می‌دهد و دسته‌ای از طرفداران و مخالفان سرسخت را حول خود شکل می‌دهد، روندی که در مواجهه جوکر با شهر گاتهام نیز مشهود است.
 
ترامپ هم بدش نمی‌آید!
شاید دونالد ترامپ نیز بدش نیاید که شخصیت او با جوکر مقایسه شود. جذابیت فزاینده جوکر در دنیای امروز ریشه در تضادهای درونی او و توانایی‌اش در به هم ریختن نظم موجود دارد. در عصری که بسیاری احساس می‌کنند تحت فشار ساختارهای قدرت و قوانین ناعادلانه قرار گرفته‌اند، جوکر به عنوان نماد رهایی از این محدودیت‌ها و به چالش کشیدن وضع موجود، جایگاه ویژه‌ای یافته است. او در عین شرارت، نوعی صداقت بی‌پرده در بیان انتقاداتش نسبت به جامعه دارد و همین امر، او را برای برخی جذاب می‌کند. ترامپ نیز با رفتارهای غیرمتعارف و انتقادات صریحش از سیستم سیاسی، تا حدی این نقش “به هم زننده نظم” را ایفا می‌کند و احتمالاً از این قیاس که او را در قامت یک “قهرمان دیوانه” در برابر ساختارهای قدرت نشان می‌دهد، ناراضی نخواهد بود.

به هیچ جوکری اعتماد نکن!
با وجود جذابیت‌های ظاهری و نمادین، نباید به شخصیت‌های مشابه جوکر و ترامپ در دنیای واقعی اعتماد کرد. این افراد، با تکیه بر احساسات و هیجانات، می‌توانند جامعه را به سمت هرج و مرج و بی‌ثباتی سوق دهند. عدم پایبندی به قوانین و هنجارها و استفاده از ابزارهای رسانه‌ای برای دستکاری افکار عمومی، از ویژگی‌های بارز این افراد است که می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای جامعه داشته باشد. جوکر، نمادی از آشوب و بی‌نظمی است و ترامپ، با رفتارهای مشابه، می‌تواند این آشوب را به واقعیت تبدیل کند. اعتماد به چنین شخصیت‌هایی، به معنای پذیرش بی‌ثباتی و ناامنی در جامعه است.

البته با در نظر گرفتن ماهیت سیاست حزبی در ایالات متحده، توصیه می‌شود که نه تنها به دونالد ترامپ، بلکه به طور کلی به حزب جمهوری‌خواه و حزب دموکرات باید با احتیاط نگریسته شود و در نهایت، با توجه به سابقه مداخلات ایالات متحده در امور داخلی سایر کشورها، اعتماد کامل به سیاست‌های خارجی این کشور نیز امری مخاطره‌آمیز است و لزوم اتخاذ رویکردی انتقادی و محتاطانه را ایجاب می‌کند.