از قدم زدن با کری تا کلاه گشاد فرانچسکو/ روایت آقای قهرمان دیپلماسی از فاجعه برجام

البته ظریف حق داشت که فقط یک بار متن برجام را بخواند. او به عنوان رئیس تیم مذاکره کننده و وزیر خارجه ایران، مشغولیت‌هایی بزرگتر از تامین منافع ملی ایران داشت. همان وقتی که آن عضو تیم مذاکره کننده به خواسته‌ فرانچسکو، تغییرات فنی در متن توافق انجام می‌داد، ظریف احتمالا درحال قدم زدن با کری یا در فکر عکس یادگاری روز بعد بود.

اگرچه به زعم بسیاری از مردم، مذاکره اصلی میان کری و ظریف در بالکن هتل کوبورگ و جلوی دوربین‌های رسانه‌ها درحال انجام بود، اما در تمام این مدت گویا افرادی دیگر درحال تنظیم متنی بودند که ایران را به اینجا رساند. لذا امروز بیش از گذشته روشن است که برجام حاصل  غفلت‌های ظریف بوده نه تلاش‌های او؛ که اگر وی بجای درگیر شدن با منتقدان، برگزاری نشست‌های خبری سیاسی، ایراد مصاحبه‌های جنجالی، عکس یادگاری با وزیرخارجه آمریکا و… وقت بیشتری روی متن برجام می‌گذاشت و آن چندبار دیگر با دقت می‌خواند، امروز تله مکانیسم ماشه جلوی پایمان نبود.

طبیعی که است یک دانش آموز یا دانشجو هم وقتی پاسخ سوال امتحان را در برگه می‌نویسد، چند بار آن را بازخوانی می‌کند. یا یک سخنران حرفه‌ای متن سخنرانی خود را از پیش چندباری مرور می‌کند. حتی آن فروشنده یا خریدار بعد از کشیدن کارت، فیش انتقال دستگاه پوز را چندباری نگاه می‌کند. آن وقت آقای ظریف متنی که آینده ۸۹میلیون ایرانی را به آن گره زده بود، فقط یک بار خوانده و به تغییراتی که بعداً در متن وارد شده حتی نگاه هم نکرده است؟!

نتیجه چنین توافقی برای واقعیت‌گرایان از پیش معلوم بود. همانطور که منتقدان هشدار داده بودند، نه تنها تحریم ها برداشته نشد، بلکه آمریکایی‌ها یک طرفه از برجام خارج شدند. درحالی که ظریف در پاسخ به سوال فواد ایزدی گفته بود: «اطمینان می‌دهم آمریکا نمی‌تواند از برجام خارج شود».

اروپا هم در پی خروج ترامپ از برجام اظهار تاسف کرد و بعداً هم برای برداشته شدن تحریم‌ها کمترین همکاری را هم با ایران نکرد. در مقابل اما ایران را یک طرفه به برجامی که دیگر وجود نداشت عمل کرد و تا دوسال بعد از پاره شدن برجام، تمام تعهدات خود را انجام داد.

ده سال از زمان تولد برجام گذشته است و از آن روز تا حالا ۱۵۰۰تحریم جدید علیه ایران وضع شده است. برجام موجودی ناقص الخلقه و بیمار بود که در بدو زایش هر لحظه امکان مرگ او وجود داشت تا آنکه ترامپ تصمیم به مرگ آن گرفت. هرچه زمان بیشتری از برجام می‌گذرد، ابعاد بیشتر و ناراحت‌کننده تری از فرایند تدوین، تنظیم، تحمیل و تصویب آن روشن می‌شود. ناراحت کننده تر اما تحمیل دوباره توافقی است که به مراتب بدتر از برجام خواهد بود.