مسجد دمیریه یا دمیرلو
این مسجد تاریخی وقدیمی در منتهی الیه ضلع جنوب غربی شهر زنجان که در ادوار نه چندان دور نقطه انتهای شهر محسوب می شد در محله قدیمی مرسوم به توپاغاجی قرار گرفته است.ساخت وسازه ابتدایی این مسجد در ابتداء با صورت محوطه ای چهار گوش وبا عملکرد تکیه بوده به عبارتی فضای مستطیل شکلی که فاقد هرگونه تزئین شاخص معماری به سبک وسیاق تکایا که سقف آن بر روی تیرکهای چوبی استوار گشته است.
این تکیه به نام تکیه عباسیه معروف بوده وامروزه با ارتفاع تقریبی ۷۰ سانتی متر در ضلع شرقی شبستان مسجد صحن زنانه آن را تشکیل می دهد.
تاریخ ساخت این بخش از مسجد (صحن زنانه) بر بخشی از بدنه خارجی آن مشرف به صحن وشبستان اصلی بر روی بدنه آجری با کاشی سبز الصاق شده به تاریخ سال ۱۲۷۸ هجری قمری می باشد .
مسجد دمیریه از سطح معبر عمومی پایین تر می باشد وفاقد صحن ومیانسرا ودیگر اجزاء معماری رایج در ساخت مساجد وبناهای مذهبی بوده ومانند اغلب مساجد شهر زنجان به فراخور نیاز عامه مردم وذوق وسلیقه وامکانات معماران محلی ودر پی گسترش فضای تکایا در طول زمان بوجود آمده از این رو معمار محلی تنها به ساخت شبستانهای ستوندار ومردانه وزنانه ومحراب اکتفا نموده است.
شبستان اصلی مسجد دمیریه دارای هفت ستون آجری که طاق وقوسهای هلالی آن به زیباترین شکلی به روش آجر چینی وتکنیک پتگین وآرایش شده واز این جهت در میان مساجد تاریخی شهر زنجان بی نظیر بی زنجان بی نظیر ومنحصر بفرد می باشد .این مسجد طبق تاریخی که بر روی پیشانی محراب که در صحن اصلی نقش شده ،احتمالا” زمان ساخت آن به سال ۱۳۰۸ هجری قمری باز میگردد و بدین ترتیب با ۱۱۲ سال قدمت در شمار مساجد دوره قاجار قرار گرفته است.
منبع :مطالب موجود در آرشیو سازمان
