مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان
به شهر زنجان خوش‌آمدید. در این نوشته کوتاه سعی بر آن شده تا به معرفی کوتاه مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان بپردازیم.بعد از خیابان سبزه‌میدان به سمت چهارراه امیرکبیر می‌رویم.در ضلع غربی چهارراه امیرکبیر به سمت اصغریه تغییر مسیر می‌دهیم.این مسیر ما را به سمت درب بازار پایین و میدان فروشان پایین میبرد.در شعاع ۱ کیلومتری اصغریه چندین مسجد قدیمی وجود دارد.یکی از این مساجد مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان می‌باشد.مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان در این منطقه واقع‌شده است.اصغریه یکی از محله‌های قدیمی شهر زنجان می‌باشد.پایین‌تر از اصغریه محله‌ای به نام توپ آغاجی وجود دارد.(به گفته قدیمی‌های زنجان در محله توپ آغاجی در زمان جنگ جهانی آمریکایی‌ها بازی بیس‌بال انجام می‌دادند.و توپ آغاجی به معنی توپ و چوب می‌باشد؛ که دلیل نام‌گذاری این منطقه شده است.)
در زمان‌های نه‌چندان دور مردم شهر زنجان به دلیل وجود چشمه‌های پر آب دران زمان برای آبتنی و شستشوی لباس به محله توپ آغاجی می‌رفتند.متأسفانه شاید اکنون بسیاری جوانان شهر زنجان محله توپ آغاجی را به اسم نشناسند.بین دو محله اصغریه و توپ آغاجی مسجدی قدیمی و سراسر خاطره به نام مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان وجود دارد.خوشبختانه در این محل هنوز خانه‌های کاه‌گلی وجود دارد که نشان‌دهنده جاری بودن زندگی در این محله است.در اطراف مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان دو حمام با یک نام وجود داشته یکی برای خانم‌ها و دیگری برای آقایان. نام این حمام (گشا) بوده است.امروزه یکی از این حمام‌ها وجود دارد. در این پست سعی بران شده.تا اطلاعاتی در مورد محل قرارگیری، تاریخچه ساخت و معماری مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان توضیحاتی ارائه شود.
آدرس مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان
این مسجد تاریخی و قدیمی در منتهی‌الیه ضلع جنوب غربی شهر زنجان که در ادوار نه‌چندان دور نقطه انتهای شهر محسوب می‌شد.در بین دو محله قدیمی به نام اصغریه و محله‌ای مرسوم به توپ آغاجی قرارگرفته است.بعد از خیابان سبزه‌میدان به سمت چهارراه امیرکبیر می‌رویم.در ضلع غربی چهارراه امیرکبیر به سمت اصغریه تغییر مسیر می‌دهیم.مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان در این محله قرارگرفته است.
معماری مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان
ساخت و سازه ابتدایی مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان در ابتدا با صورت محوطه‌ای چهارگوش و با عملکرد تکیه بوده به عبارتی فضای مستطیل شکلی که فاقد هرگونه تزئین شاخص معماری به سبک و سیاق تکایا که سقف آن بر روی تیرک‌های چوبی استوار گشته است.این تکیه به نام تکیه عباسی معروف بوده و امروزه با ارتفاع تقریبی ۷۰ سانتی‌متر در ضلع شرقی شبستان مسجد صحن زنانه آن را تشکیل می‌دهد.
مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان از سطح معبر عمومی پایین‌تر می‌باشد و فاقد صحن و میانسرا و دیگر اجزاء معماری رایج در ساخت مساجد و بناهای مذهبی بوده و مانند اغلب مساجد شهر زنجان به فراخور نیاز عامه مردم و ذوق و سلیقه و امکانات معماران محلی و در پی گسترش فضای تکایا در طول زمان به وجود آمده ازاین‌رو معمار محلی تنها به ساخت شبستان‌های ستون‌دار و مردانه و زنانه و محراب اکتفا نموده است.شبستان اصلی مسجد دمیریه دارای هفت ستون آجری که طاق و قوس‌های هلالی آن به زیباترین شکلی به روش آجرچینی و تکنیک پتگین و آرایش‌شده و ازاین‌جهت در میان مساجد تاریخی شهر زنجان بی‌نظیر و منحصربه‌فرد می‌باشد.
تاریخچه ساخت مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان
تاریخ ساخت این بخش از مسجد (صحن زنانه) بر بخشی از بدنه خارجی آن مشرف‌به صحن و شبستان اصلی بر روی بدنه آجری با کاشی سبز الصاق شده به تاریخ سال ۱۲۷۸ هجری قمری می‌باشد.
مسجد دمیریه یا دمیرلو زنجان طبق تاریخی که بر روی پیشانی محراب که در صحن اصلی نقش شده، احتمالاً زمان ساخت آن به سال ۱۳۰۸ هجری قمری بازمی‌گردد و بدین ترتیب با ۱۱۲ سال قدمت در شمار مساجد دوره قاجار قرارگرفته است.